مطالعۀ تطبيقي معيارهاي ارزيابي رفتار ضد رقابتي با تأكيد بر حقوق ايران

Comparative Analysis of Anti-Competition Conducts Evaluation Criteria -Emphasis on Iranian Law

مباني حقوق رقابت ماهيتي اقتصادي دارند كه تبيين دقيق و رفع ابهام از آنها به كارآمدي ضوابط حقوقي خواهد انجاميد. معيارهاي متعددي براي تحليل و ارزيابي رفتارهاي ضد رقابتي مطرح شده است كه ميتوان مهم‌ترين آنها را «ممنوعيت ذاتي» و «محدوديت متناسب و منطقي» دانست. درحالي‌كه طبق قاعدة «ممنوعيت ذاتي» قالب و موضوع رفتار‌ْ معيار‌ِ ممنوعيت قلمداد ميشود، قاعدة «محدوديت متناسب و منطقي» مستلزم ارزيابي آثار رفتار و ساختار بازار مرتبط است. ساير معيارهاي پذيرفته شده در حقوق رقابت نيز، منطبق با رويكرد خاص خود، رفتارهاي ضد رقابتي را بررسي مي كنند. در اين پژوهش تلاش شد، ضمن تحليل هر يك از معيارهاي طرح شده در حقوق رقابت، نقاط ضعف و قوت احتمالي آنها تبيين شود و با بررسي «قانون سياستهاي كلي اصل 44 قانون اساسي» موضع حقوق ايران در ارتباط با اين موضوع مشخص شود. به عنوان نتيجه ميتوان گفت پذيرش هر يك از اين معيارها داراي اثر مستقيم در مفاد قوانين و چگونگي مواجهه با رفتارهاي ضد رقابتي است و بر مباني اقتصادي و اهدافي مبتني است كه نظام حقوق رقابت در پي تحقق آن است. در ايران، ابهام مباني اقتصادي قانون‌گذار و بي‌توجهي به معيارهاي مورد نظر در اين زمينه از علل ناكارآمدي حقوق رقابت محسوب مي شود.

The bases of Competition Law have economic nature that precise examination and clarification of them lead to effectiveness of legal regulations. There are variety of criteria to analyze anti-competitive conducts. The main ones are “Per se rule” and “Rule of reason”. Under “Per se rule”, the subject of conduct is the basis of prohibition, however; “Rule of reason” requires the analysis of effects of conducts and the relevant market structure. Other admissible criteria in Competition Law in compliance with the specific view, study the anti-competition conducts. This article aims to examine legal rules of antitrust and pros and cons associated with them and also Law on Implementation of General Policies of Principle (44) of Constitution law in order to clarify view of Iranian Law. To conclude, acceptance of any criteria has direct impact on content of laws and the way of addressing anti-completion conducts and also it roots in economic basis and objectives that Competition Law attempts to achieve. The ambiguity of legislator’s economic bases and also overlooking the criteria in this area are the reasons of ineffectiveness of Competition Law.