بررسي تطبيقي نخستين عهد الهي در متون زرتشتي، قرآن كريم و عرفان قبالايي (از منظر خصوصيت ها و كاركردها)

A Comparative Study of the First Divine Covenant in Zoroastrian, Quranic, and Mystic Kabbalah Texts in Terms of Features and Functions

در برخي متون زرتشتي به ويژه متون پهلوي، نخستين عهد الهي به پيش از آفرينش جهان مادي باز مي‌گردد؛ در حاليكه در اوستا به چنين پيماني اشاره نشده، همان‌گونه كه نزد عرفاي قبالاي زوهري اعتقاد به عهد ازلي عموميت دارد؛ ولي در تورات و تلمود به آن پرداخته نشده است. در قرآن​كريم نيز درباره نخستين عهد الهي سخن گفته شده كه به عهد ألست مشهور است، و اكثر مفسّران آن را به پيش از آفرينش انسان بازمي گردانند. اين جستار علاوه بر پرداختن به اين موضوع به بررسي تحليلي- تطبيقي نخستين عهد الهي در متون زرتشتي، قرآن و زوهر قبالاييان مي‌پردازد؛ و نشان مي‌دهد اعتقاد به چنين عهدي، به اهميت پاسخ به سه پرسش اساسي انسان در خصوص مبدأ، هدف و مقصد آفرينش بازمي‌گردد؛ و زرتشتيان، قبالاييانِ زوهري و اكثر مسلمانان در اعتقاد به عهد ازلي و وجود پيشين ارواح، با يك‌ديگر هم عقيده‌اند؛ اما كاركردهاي اين عهد در هر آيين متفاوت  است. علاوه بر اين، با آن كه بحث عهد ازلي پيش از اسلام نيز ميان ايرانيان زرتشتي رواج داشته؛ ولي خصوصيات هركدام با توجه به اصول اعتقادي شان، متفاوت بوده است؛ و نگاه اسلام در اين خصوص، بر دو آيين ديگر از نظر تأكيد بر عقل، اخلاق و توحيد برتري دارد.

In some Zoroastrian texts, especially Pahlavi texts, the first divine covenant dates back to the pre-creation of the material world whereas there has been no mention of such a covenant in the Avesta. Among the Zohar Kabbalistic mystics, the eternal covenant is a common belief. However, it has not been treated in the Torah and Talmud. The Holy Quran mentions the first divine covenant and refers to it as "Alast covenant”, and most commentators trace it back to the pre-creation of Mankind. In addition to addressing this issue, the article takes a comparative-analytical study of the Zoroastrians, Quranic, and mystic Kabbalah texts. It shows that believing in such a covenant depends on the importance of answering three basic human questions about the origin, purpose, and destination of creation. The analysis also indicates that although the Zoroastrians, Kabbalah mystics and most Muslims commonly believe in the eternal covenant” and the primordial spirits, the functions of this covenant differ in different religions. In addition, even though the eternal covenant was commonly debated among Iranian Zoroastrians in the pre-Islamic era, the characteristics of each differed according to their beliefs and principles. However, Islam's perspective on the eternal covenant is superior to the other two traditions in its emphasis on reasoning, morality, and unity.