گرداب رسميت و غيررسميت؛ واقعيت دنياي برنامه‌ريزي در مواجهه با بافت‌هاي ناكارآمد

Formal and informal Sector of Whirlpool; the Reality of the Planning Discipline Encounter with Malfunction Areas

نظام برنامه‌ريزي در ارتباط با تحولات شهرنشيني كشور با وجود تلاش­هاي انجام داده در حوزه تئوري و عمل (اما در قالب رسمي) نتوانسته از روند رو به افزايش مشكلات و معضلات شهري جلوگيري كند. در حالي كه زندگي براي شهرونداني نزديك به يك سوم جمعيت شهري كشور در شرايطي نابسامان است، ولي منفعت‌هاي رشد شهري نصيب نقوش غيررسميِ با قدرت يا نقوش رسميِ استفاده‌كننده از رسوم غير رسمي مي‌شود. ازاين رو نظام برنامه‌ريزي در واقعيت، با رسوم و نقوش غيررسمي تداخلي دارد كه شفاف و آگاهانه نيست و در مطالعات انجام شده نيز كمتر به آن پرداخته شده است. با توجه به تمركز كنوني رسوم و نقوش رسمي و غيررسمي به بافت‌هاي ناكارآمد، هدف اين تحقق بررسي چگونگي برخورد اين رسوم و نقوش با همديگر و ارائه يك چارچوب مفهومي براي مواجهه برنامه‌ريزي رسمي با غيررسميت‌ها در اين محدوده است. بدين منظور روش تحقيق پژوهش حاضر متأثر از ماهيت پرسش پژوهش بر مبناي مطالعه اسنادي، كتابخانه‌اي و همچنين روش تحليل محتوا و استدلال منطقي، تهيه و تنظيم شده است. در مقاله حاضر ديدگاه و تجربيات انديشمندان در ارتباط با اين مسئله و زمينه برنامه‌ريزي و عوامل تحت تأثير در اين مواجهه با توجه به شرايط شهرنشيني كشور و به ‌طور ويژه تجربيات و نتايج مطالعات صورت گرفته در بافت فرسوده، تحليل شده است. در نهايت براي برون‌رفت از اين شرايط، چارچوبي مفهومي متناسب با شرايط حاكم بر كشور با تأكيد بر پرداختن جدي‌تر به ابعاد اجتماعي و تأثيرپذيري ساير ابعاد از آن در برنامه‌ريزي، پيشنهاد شده است.