رابطه ارتفاع ساختمان‌هاي بلند با سلامت روان شهروندان (مطالعه موردي: مجتمع سعيديه همدان)

The relationship between height of tall buildings and mental health of citizens (case study: Saeediyeh complex of Hamedan)

طي دهه‌هاي اخير، بلندمرتبه‌سازي به‌عنوان يك شيوه ساختمان‌سازي، بسيار مورد توجه قرار گرفت و جايگزين رشد افقي شهرها شد. اما به نظر مي‌رسد كه در طرح توسعه عمودي شهرها، به روان شهروندان در فضاهاي شهري توجه كافي نشده است. ارتفاع، جزء ذاتي ساختمان‌هاي بلند و مهم‌ترين ويژگي فرم اين ابنيه است كه تأثير چشمگيري در ارتباط با شهروندان و برآيند ادراكات و احساسات آنان دارد؛ بنابراين ضروري است كه جوانب تأثير ارتفاع به صورتي موشكافانه بررسي شود. يكي از مهم‌ترين جوانب، اثرات آنها بر سلامت روان شهروندان است. استرس و تنش‌هاي رواني دائماً سلامت روان انسان را تهديد مي‌كنند و يكي از دلايل آنها، محيط نابسامان شهرها و سكونتگاه‌هاي ماست. اين امر بر اهميت بررسي محيط شهري براي كاهش تنش‌هاي موجود مي‌افزايد. هدف اين نوشتار، علاوه بر دستيابي به چگونگي اثرگذاري ارتفاع ساختمان‌هاي بلند بر سلامت روان شهروندان، روش‌هاي بهتري براي طراحي اين ابنيه با رويكرد تأثير بر سلامت روان است. در پژوهش حاضر از رويكرد كيفي و روش نظريه زمينه‌اي (Grounded Theory) استفاده‌ شده است. پس از مصاحبه عميق با شهروندان در محيط واقعي، متن پياده شده مصاحبات، خلاصه و در سه مرحله باز، محوري و انتخابي، كدگذاري شد و نهايتاً به وسيله نرم‌افزار تحليل داده‌هاي MAXQDA مدل زمينه‌اي آن استخراج گرديد. يافته‌ها نشان داد كه ارتفاعِ ساختمان‌هاي بلند به‌واسطه بروز مقولاتي چون محصوريت نامناسب، تبعات كالبدي_بصري، خرد اقليم، محدوديت‌هاي چشم‌انداز، معضلات اجتماعي، اشراف، ناهمگني در بافت شهري و آثار سوء زيست‌محيطي، فشار رواني ايجاد مي‌كند و درگيري درازمدت شهروندان با واكنش‌هاي هيجاني ناشي از فشارهاي رواني، باعث آسيب ديدن سلامت روان آنان مي‌شود.