گونه‎شناسي كيفي سبك‎هاي زيارتي جوانان در شهر مشهد

هرچند زيارت بيشتر با عنوان كنشي مذهبي شناخته مي‎شود اما ماهيت فرهنگي اجتماعي قابل توجهي دارد كه شناخت آن مستلزم اتخاذ رويكردهاي روشي ژرفانگر كيفي است. سنخ‎شناسي سبك‎هاي زيارتي در بين گروه‎هاي مختلف اجتماعي همچون جوانان ازجمله پرسش‎هايي است كه با چنين رويكردي قابل طرح و پاسخ‎يابي هستند. بر اين اساس در مطالعه حاضر براي يافتن انواع سبك‎هاي زيارتي جوانان، ده نمونه هدفمند از بين جوانان بيست تا سي ساله در شهر مشهد انتخاب شدند. مصاحبه‏ها به صورت نيمه‏ساخت‏يافته اجرا و مبتني بر روش تحليل مضمون، كدگذاري باز و محوري انجام شد. دستاورد اصلي اين پژوهش صورت‎بندي چهار سبك زيارتي در قالب نمونه آرماني وبر شامل سبك درون‎نگرانه، سنت‎مدارانه، عملگرايانه و تفرج‎گرايانه است. هريك از اين تيپ‎هاي زيارتي در سه مرحله ظهور پيدا مي‎كنند: مرحله مقدمات و الزامات، مرحله اجرايي و مرحله نتايج و دستاوردها. چهار مفهوم محوري كه خود حاصل انتزاع مضامين مختص هر مرحله هستند، وظيفه نماياندن ماهيت هر يك از سبك‎هاي زيارتي را برعهده مي‎گيرند. معنويت (در دو سطح ناسوتي و لاهوتي) مفهوم محوري سبك درون‎نگرانه محسوب مي‎گردد. زيارت سنت‎مدارانه با مناسك تعريف مي‎شود، حاجت نماينگر روح حاكم بر زيارت عمل‎گرايانه ‎است و فراغت را مي‎توان وجه اصلي زيارت تفرج‎گرايانه به حساب آورد.