پژوهشي در تفسير آيت‌الله معرفت از مسئله «امكان رؤيت خدا» با تكيه بر رويكرد نشانه‌ معناشناسي

The Possibility of Go`s Being Seen« as Viewed by Ayatollah Ma`refat in His Commentary with an Emphasis on Semiotic Approach

مسئله امكان رؤيت خدا در قيامت، مورد اختلاف علماي اماميه، معتزله و اشاعره است. اين امر به اختلاف در پذيرش وجوه معنايي مختلف «رؤيت خدا» باز مي‌گردد. آيت‌الله معرفت با توجه به ضرورت بررسي اين اختلاف‌ها، در كتاب‌هاي «التفسير الأثري الجامع» و «التمهيد» به بحث در اين باره پرداخته و ضمن تحليل متني و سندي روايات مربوط، ادله اشاعره را پاسخ داده است. نوشتار حاضر، به جستجوي مولفه‌هاي رويكرد نشانه معناشناسي در تبيين مفهوم «رؤيت» در مناقشات آيت‌الله معرفت و پاسخ‌هاي ايشان به اشاعره پرداخته است. از مولفه‌هايي كه ايشان در كاربست آن موفق بوده است، مي‌توان به فعليت‌بخشي به نص، دستيابي به مراد جدي واژگان، تشخيص صحيح مجاز از حقيقت، توجه به شأن متكلم، خروج از محسوسات ـ كه از شاخصه‌هاي معناشناسي هستند ـ اشاره نمود. در اين اثناء لغزشگاه‌هاي اشاعره در تفسير و توجيهات آنان از «رؤيت خدا» نيز نمايان مي‌شود.

The issue of the possibility of God`s being seen at the resurrection is disputed by the scholars of Imamiyyah, Mu'tazilites and Ash'arites. This is due to differences found in the acceptance of the different semantic aspects of the "God`s being seen". Ayatollah Ma'refat has discussed this issue in his al-Tafsir al-Athari al-Jama'i and al-Ta'mhid and, having analyzed the text and the documentation of the related narratives, has responded to the Ash'arites' arguments. The present article seeks to explore the components of the semantics approach in explaining the concept of "being seen" in the Ayatollah`s disputes and his responses to the Ash'arites. Among the components which have been successful in its application, one can refer to actualizing the text, attaining the serious intention of words, correct recognition of the truth, paying attention to the dignity of speaker, going beyond the appearances, which are semantic elements. In the meantime, the Ash'arite`s mistakes in the field have also appeared.