كليدواژه :
خاتميت پيامبر (ص) , جاودانگي و جامعيت اسلام , وحي , نبوت , روشنفكران معاصر
چكيده فارسي :
برخي روشنفكران معاصر اسلامي، به طرح پرسش‌هاي فكري در باب اصل خاتميت و مباحث مرتبط با آن يعني جامعيت و جاودانگي دين و مسائل مربوط به وحي، پرداخته‌اند. در اين مقاله با روش توصيفي-تحليلي، كوشش شده كه آراي روشنفكران معاصر اعم از سنت‌گرا نظير مطهري و نصر و تجددگرا مانند لاهوري، شريعتي، سروش و ابوزيد پيرامون سه جنبه خاتميت، جامعيت اسلام و وحي مورد بررسي و مقايسه قرار گيرد. يافته‌هاي پژوهش حاكي از اين است كه مي‌توان رويكرد روشنفكران معاصر نسبت به خاتميت را در دو دسته عمده نيازگرايانه و علت‌گرايانه طبقه‌بندي كرد. در رويكرد نيازگرايانه مي‌توان از شهيد مطهري و حسين نصر ياد كرد و در رويكرد علت‌گرايانه ديدگاه‌هاي لاهوري، شريعتي، سروش و ابوزيد قابل بررسي هستند. در رويكرد اخير، ميان روشنفكران تجددگراي معاصر اختلاف‌نظر وجود دارد. هرچند لاهوري و شريعتي، به اصل نياز انسان امروزي به آخرين دين و كتاب آسماني با وجود تكامل و بلوغ عقلي اذعان دارند؛ اما سروش و ابوزيد با نظر به نظريه جانشيني تجربه‌هاي ديني و عقل جمعي و ديدگاه استغناگرايانه مدعي‌اند كه خاتميت به معناي اعتبار مطلق عقل و امكان نقد وحي است كه در پرتو آن بشر جديد از مكتب وحي بي‌نياز مي‌شود كه لازمه آن، سكولاريسم و عقب‌نشيني دين در برابر عقل خواهد بود.
چكيده لاتين :
Some contemporary Islamic intellectuals have raised questions about the principle of
Khātamiyya (Finality of Prophethood) and its related topics, such as the
comprehensiveness and perpetuality of religion and the revelation. This article, by
adopting a descriptive-analytical method, sets out to examine and compare the views
of contemporary intellectuals including traditionalists such as Motahari and Nasr,
and modernists like Lahuri, Shariati, Soroush and Abu Zayd about the three notions
of Finality of Prophethood, the comprehensiveness of Islam and revelation. According
ot the findings of the research, the approach of contemporary intellectuals to the
Finality of Prophethood can be split into two main categories of need-oriented and
cause-oriented. In the former approach, one can mention Shahid Motahari and
Hossein Nasr, and in the latter approach, the views of Lahuri, Shariati, Soroush and
Abu Zayd could be discussed. In the recent approach, contemporary modernist
intellectuals hold divergent views. Lahore and Shariati acknowledge the need of
today's man to the last religion and scripture despite rational maturity and evolution;
however, Soroush and Abu Zayd, in view of the theory of succession of religious
experiences and collective wisdom, as well as the rationalism approach, contend that
Finality of Prophethood lends credit to the absolute validity of reason and the
possibility of criticizing revelation, in light of which the modern human finds
relevation unneeded and unnecessary. A perquisite of this approach is secularism and
the retreat of religion from reason.
