بررسي فرآيند نشانه ‌شناسي اجتماعي در آموزه‌هاي علوي با تكيه بر نهج‌البلاغه با تكيه بر هويّت و آداب معاشرت

Study of Social semiology process in teachings of Imam Ali (as) based on Nahjul Balaqah

نشانه، پديده‌اي ملموس و قابل مشاهده است كه به‌واسطۀ رابطه‌اي كه با يك پديدۀ غايب دارد، جانشين آن مي‌شود و بر آن دلالت مي‌كند. نشانه‌شناسي، علمي است كه به بررسي انواع نشانه‌ها، عوامل حاضر در فرايند توليد و مبادله و تعبير آنها و نيز قواعد حاكم بر نشانه‌ها مي‌پردازد. نهج‌البلاغه كتاب سير و سلوك، خودسازي، توصيه، اخلاق، عرفان، روانشناسي و نيز مجموعه‌اي از پيام‌هاي اخلاقي و ديني است كه با خطاب به اقشار گوناگوني از مردم، از زبان حضرت علي (ع) جاري شده است. اين پژوهش در صدد است تا با روش توصيفي- تحليلي به بررسي فرآيند نشانه‌شناسي اجتماعي در اين كتاب گرانقدر با تكيه بر دو مقولۀ هويّت و آداب معاشرت بپردازد. نتايج حاكي از آن است كه شاخصه‌هاي گوناگون نشانه‌شناسيِ‌ آداب معاشرت و هويّت در نهج‌البلاغه در قالب عواملي چون؛ خوراك، لحن كلام، اطوار و حالات، القاب، پوشش و يونيفورم‌ها و ... به اشكال مختلفي بروز يافته كه نشان‌دهندۀ تنوع نشانه‌ها و توجه ويژۀ امام به درون‌مايۀ اجتماعي، فرهنگ و اعتقادات است. تقابل فرهنگي و اختلاف طبقاتي بين افراد فرادست و فرودست در زمينۀ غذا، پوشاك و مسكن، انعكاس مسائل اجتماعي، بهره‌گيري از شيوه‌هاي گوناگون ارتباط كلامي و غيركلامي در شخصيت‌پردازي بين افراد در نهج‌البلاغه از جمله مواردي است كه در اين مقاله بدان پرداخته شده است.

Semiology and signs are observable and tangible phenomenons which represent an absent phenomenon to which they have a relation. Nahjul Balaqa is a book of advice, morals and psychology that has been flown through the tongue of Imam Ali (as). This book consists of moral and religious messages toward different groups of people and many scholars have tried to deliver its meaning in Persian and Arabic literature in a very admirable way. This research will try to study the social semiology process in Nahjul Balaqa and its results by a descriptive-analytical method. The different characteristics of social semiology have been illustrated in this book through different Norms and identities like: nourishment, language, gestures, names, uniforms, etc. all these elements were illustrated in different ways which shows the diversity of signs and the spectacular attention of Imam Ali (as) to these social and cultural concepts. Cultural confrontation and using different methods of linguistic and non-linguistic in forming different personalities are so obvious. Class disparity between poor and rich people in food, clothing and housing are among the subjects that we will discuss in this paper