اثربخشي برنامه ي تعامل مادر با كودك بر تنيدگي فرزندپروري و رابطه والدين با كودك داراي آسيب شنوايي

Effectiveness of Parent-Child Interaction Program on Parenting Stress and Parent-Hearing Impaired Child Relationship

آسيب شنوايي يكي از پيچيده ترين آسيب هاي حسي است كه بر تنيدگي فرزندپروري و تعامل والد-كودك تاثير دارد. برنامه تعامل والد-كودك برگرفته از نظريه درمان مبتني بر تعامل والد-كودك است كه شيلا آيبرگ براساس نظريه ي رفتار كنشگر، روان درماني سنتي كودك و رشد نخستين كودك تدوين كرده است. اين برنامه هم از نظريه ي دلبستگي و هم از نظريه ي يادگيري اجتماعي به منظور دستيابي به شيوه ي فرزندپروري مقتدرانه بهره جسته است. از اين رو به نظر مي رسد تعامل والد-كودك براي آموزش نحوه تعامل صحيح با كودك و كاهش تنيدگي فرزندپروري؛ بالاخص براي گروه آسيب ديده شنوايي كه داراي والديني شنوا هستند، موثر است. والديني كه داراي فرزندي با آسيب شنوايي هستند، ارزيابي شناختي منفي از توانمندي هاي خود به عنوان والد دارند از اين رو باعث كاهش سلامت رواني و بهزيستي والدين مي شوند. مطالعه حاضر، با هدف بررسي اثربخشي برنامه آموزش تعامل مادر-كودك براي مادران داراي كودك با آسيب شنوايي بر كاهش تنيدگي فرزندپروري و رابطه والدين با كودك انجام شده است. پژوهش حاضر، از نوع نيمه آزمايشي بود و در آن از طرح پيش آزمون-پس آزمون و مرحله پيگيري با گروه كنترل استفاده شد. نمونه شامل 30 كودك داراي آسيب شنوايي پيش دبستاني و والدين شان بودند كه به صورت هدفمند انتخاب و به طور تصادفي در دو گروه آزمايش و كنترل قرار گرفتند. برنامه تعامل والد-كودك توسط پژوهشگر تدوين و طراحي گرديد. اين برنامه شامل تهيه نيازسنجي و تدوين يك سري مولفه هاي برنامه آموزش والدين (مهارت هاي تعامل كودك مدار و مهارت هاي والدگري) بود. مهارت هاي تعامل كودك مدار شامل جايزه دادن، تقليد، بازتاب، توصيف، اشتياق و جلب توجه و تمركز مدنظر قرار گرفت، و سپس مهارت هاي والدگري شامل صدور فرامين خوب، تشويق فرمان برداري، محروم سازي با روي صندلي قرار گرفتن به خاطر نافرماني و ايجاد قوانين معتبر در خانه تنظيم گرديد. سپس آزمودني هاي گروه آزمايش برنامه تعامل والد-كودك را در قالب 12 جلسه دو ساعته در طي يك ماه دريافت كردند. براي بررسي تعامل والد-كودك و تنيدگي فرزندپروري از مقياس رابطه ي والد-كودك و مقياس تنيدگي والدگري استفاده شد. يافته ها نشان داد كه ميانگين نمرات در تعامل والد-كودك و تنيدگي فرزندپروري در پدران اثرگذار بوده؛ ولي در مادران، در مقايسه با گروه كنترل در پس آزمون در مقايسه با پيش آزمون افزايش بيشتري يافته است. نتايج اين پژوهش اهميت مشاركت والدين در برنامه آموزشي تعامل والد-كودك به عنوان والد-درمانگر را نشان مي دهد. يافته ها همچنين اثربخشي برنامه تعامل والد-كودك بر بهبود رابطه بين والدين با كودك داراي آسيب شنوايي را نيز نشان مي دهد.

Hearing Impairment is one of the most complicated sensory impairments that has an effect on parenting stress and parent-child interaction. Parent-child interaction program taken from parent-child interaction therapy (PCIT) theory that developed by Sheila Eyberg resulted from her wide background on actor theory, traditional child psychotherapy and the first child development. In fact, this program has used both attachment theory and social learning theory to gain access to ways of powerful parenting. So parent-child interaction is effective for a correct performance with the child and reduction of parenting stress especially for those who are hearing-impair and have parents who are not. Parents who have a child who is hearing-impaired have a negative cognitive evaluation of their abilities as parents so causing a reduction in mental health and well-being of parents. The present study aimed to investigate the effectiveness of educational program of parent-child interaction for mothers who have a hearing-impaired child on reduction of parenting stress and relationship of parents with the child. The present study was of semi-experimental kind and used pre-test and post-test model and a follow-up step with control group. Sample included 30 preschool children with hearing impairment and their parents purposefully selected and randomly put in two groups of experimental and control. Then before performing, parent-child interaction program designed and edited by the researcher. This program included providing need assessment form and defining parent education parameters. In child directed interaction (CDI), reward, mimicry, reflection, description, enthusiasm, getting attention and in parent directed interaction (PDI) issuing good orders, encouraging discipline, punishing by standing on the chair because of disobedience and making authentic rules at home were considered. Subjects of experimental group received parent-child interaction program in 12 sessions during one month. To study parent-child interaction and parenting stress, parent-child relationship scale and parent stress scale were used. The findings showed mean of scores in parent- child interaction and parenting stress has been effective in father; but it increased more in control group in post-test in comparison with pre-test in mother. The results of the study showed the importance of parents’ cooperation in parent-child interaction. It seems effectiveness of parent-child interaction program showed on improving the relationship of parents with child having a hearing impairment.