كليدواژه :
تفسير مجالس التذكير , ابن باديس , روش تفسيري , منابع تفسيري , رويكرد عقلاني
چكيده فارسي :
پژوهش در طرح فكري ابن باديس روشن مي سازد كه وي انديشه و ديدگاه خويش را تا حد امكان به قرآن و سنت نبوي مستند ميكرده است. او ضمن باور به ناتواني عقل در درك كنه امور غيبي، شروطي منطقي براي نظر صحيح عقلي برميشمارد. به طور كلي، ابن باديس به تفسير قرآن اهتمام ويژهاي داشته و مسائل تربيتي، اصلاحي و فرهنگي را در اين قالب بيان كرده است؛ حتي در جريان سيطره استعمار فرانسه بر الجزائر، براي مبارزه با تسلط استعمارگران و برانگيختن هويت اسلامي ـ عربي الجزائريها، عقيدهشان را بر اساس اين دو نص، پابرجا مي‌ساخت. از اينرو روش روشنگرانۀ وي در تفسير آيات، ابتدا بر اساس قرآن و سنت نبوي است و در ادامه در صورت نبود شاهد از اين دو، به احاديث صحابه و تابعان روي آورده است. در مراحل بعد نيز معنا را به كمك لغت و ريشۀ كلمه يا با بهرهگيري از تناسبت ميان آيات و يا با تكيه بر سبب نزول، استفاده از سياق آيات و اشعار و ادبيات عرب و غيره روشن ميساخته است. به طور كلي وي در «تفسير مجالس التذكير من كلام الحكيم الخبير» گرايشي اجتماعي دارد. در پژوهش حاضر به شيوۀ تحليل محتوا، روش تفسيري ابن باديس با تبيين هريك از موارد فوق بررسي مي‌شود.
چكيده لاتين :
Research into ibn Badis's intellectual plan illuminates that, as much as possible, he based his thoughts and views on the Quran and the Prophetic tradition. Believing in the inability of the human mind to comprehend the unseen, he enumerates logical conditions for sound rational reasoning. In general, ibn Badis paid special attention to the interpretation of the Quran and dealt with educational, corrective, and cultural issues in this context. Even during the time Algeria was occupied by French colonialists, relying on the Quran and the Prophetic tradition, he solidified the Algerians’ ideas to make them fight against the domination of the colonialists and to stimulate their Islamic-Arab identity. Therefore, his enlightening method in interpreting the verses of the Quran is first based on the Quran and the Prophetic tradition, and then, in the absence of evidence from these two, he turns to the hadiths of the Companions and the Successors. In still later stages, he clarifies the meaning by using the words and their roots, taking advantage of the proportions among the verses, relying on the cause of Revelation or using the context of the verses and the Arabic poems and literature, etc. In general, he has a social orientation in “Majalis al-Tazkir min Kalam al-Hakim al-Khabir” commentary. Using the content analysis method, the present study examines ibn Badis's interpretation method by explaining each of the above-mentioned issues.
