برآورد ريسك خطوط انتقال گاز با استفاده از روش سامانه شاخص‌گذاري در محيط GIS

رشد بي‌سابقه‌ي شهرها، سبب بالاتر رفتن ميزان مصرف گاز و در نتيجه، افزايش تراكم شبكه‌ي خط لوله‌ي گاز شده است. با گسترش و متراكم‌تر شدن شبكه‌ي خط لوله، حوادث ناشي از نشت گاز نيز افزايش مي‌يابد. بنابراين خطوط لوله عامل خطري براي محيط و جامعه‌ي پيرامون خود مي‌باشند. براي برآورد ريسك خطوط لوله‌ي گاز معمولاً از روش سامانه شاخص‌گذاري استفاده مي‌شود. اين روش به برآورد ريسك با استفاده از دو شاخص مخاطرات كل و شاخص اثرات نشتي مي‌پردازد. هريك از شاخص‌ها متشكل از چندين زيرشاخص است كه نشان‌دهنده‌ي عوامل عمده‌ي بروز خرابي در شبكه‌ي خط لوله‌ي گاز مي‌باشند. در اين تحقيق، براي افزايش دقت مطالعات، سامانه شاخص‌گذاري با توانايي‌هاي سامانه اطلاعات جغرافيايي(GIS) يكپارچه شده است. با به كارگيري تحليل‌هاي مكاني موقعيت، وضعيت و نحوه‌ي تغييرات مكاني هر فاكتور را در مجاورت خط لوله بررسي شد. همچنين از سامانه اطلاعات جغرافيايي، به‌عنوان يك موتور محاسباتي براي توليد امتياز براي هر شاخص استفاده شده است. مدل توسعه داده شده بر روي 40 كيلومتر از خط لوله‌ي پنجم سراسري گاز ترش، 7 كيلومتر از خط لوله ششم سراسري گاز شيرين و 11 كيلومتر از خط لوله گاز شهري پياده‌سازي شد. نتايج نشان مي‌دهد كه بالاترين بازه‌ي امتياز ريسك نسبي در فاصله‌ي 357-178 و مربوط به خط لوله‌ي شماره‌ي 1 مي‌باشد كه به‌دليل كسب امتياز مناسب از ديدگاه مخاطرات كلي احتمالي و پايين بودن خطرات اثرات نشت گاز در اين خط مي‌باشد. پايين‌ترين امتياز ريسك نسبي مربوط به خط لوله‌ي شماره 3 و در بازه‌ي 11-3 مي‌باشد. قطر بالاي اين خط و فشار زياد گاز درون خط لوله سبب افزايش مخاطرات نشت گاز سمي در محيط مجاور خط لوله شده‌اند كه در اين خصوص لازم است اقدامات كنترلي و پيشگيري مناسب در جهت كاهش ريسك صورت گيرد. پياده‌سازي اين تحقيق در محيط GIS، سبب افزايش دقت فرآيند برآورد ريسك شده است.

Nowadays the urbanization is developing rapidly, and it leads to growing demand for gas; which resulted in denser pipeline network, by the following increase in the pipeline network congestion, accidents will become inevitable. So Pipelines are a remarkable source of hazard for their adjacent society. Usually Indexing system method is used for pipe line risk assessment. This method assesses risk by using an index system, which includes a sum index and a leak impact index. Each index is made up of several sub factors which represent the major cause of failure in the network of gas pipelines. Using spatial analysis, changes in position, status and location of every factor in the vicinity of the pipeline can be checked and it helps to improve pipeline risk assessment. To increase accuracy of result, in this research, an indexing system method, is integrated with abilities of GIS. GIS can also be used as a calculating engine for produce risk scores. The developed model is implemented on a part with 52 km length of greatest Iranian hydrogen sulfide pipeline. The results show that the highest risk rating is 3 and the lowest number is 42. 12 sections of pipeline have low or moderate relative risk due to low leak impact index and lower hazard after gas leakage in these sections. 42 sections of pipeline have lower scores than 10 that show potential failure. In this regard, it is necessary to take measures to reduce risk. The implementation of this research in GIS, increase the accuracy of the risk calculation.