كليدواژه :
هم‌متن , تحليل مولفه‌اي , تغليب , قرآن
چكيده فارسي :
تغليب در شكل‌هاي مختلف خود، به عنوان يكي از اشكال عدم تجانس دستوري در زبان عربي كلام مجيد، موضوعي است كه نشانه‌هايي مبني بر وجود آن در مباحث سنتي علم بلاغت، به چشم مي‌خورد. بيشتر كتاب‌هاي بلاغي عربي از اين صنعت به عنوان يكي از اشكال خروج از مقتضاي ظاهر ياد كرده‌اند. بي‌گمان تغليب استفاده‌اي خلاقانه از امكانات زباني به شمار مي‌آيد كه به‌كارگيري نظريه‌اي اساسا ساختاري در مطالعۀ اين صنعت شگرف زباني و رونمايي از معاني ژرف نهفته در وراي آن، اجتناب‌ناپذير مي‌نمايد. بدين تصور جستار حاضر بر آن است تا ضمن كاربست الگوي تحليل مولفه‌اي و هم‌متن در مطالعات زبان‌شناسي نوين و با استفاده از روش توصيفي- تحليلي(علّي)، عوامل موثر را در كاربرد ساختار تغليب به‌عنوان يك ابزار مهم زباني در بيان اعجازآميز كلام مجيد استخراج نمايد و انگيزه‌هاي معنايي استعمال آن را تبيين كند. بررسي داده‌هاي قرآني نشان مي‌دهد كه اين پديده تحت تاثير بافت و هم‌متن و بعضا واحدهاي كمينۀ معنايي واژگان با ايجاد ابهام هنري، به كاركرد تأويلي، انگيزشي (همذات‌پنداري)، فشرده‌سازي، پوشيده‌گويي، تزييني و ارتباط موضوعي در متن مبادرت دارد. همچنان‌كه با بررسي كاربست اين شگرد به ويژه شكل غلبۀ مذكر بر مؤنث آن در گزاره‌هاي قرآني، مي‌توان آن را با نظريۀ خنثي‌شدگي جمع مذكر در صورت اطلاق بر دو جنس مذكر و مونث در دستور زبان عربي توجيه كرد.
چكيده لاتين :
Variation in its various forms in the Arabic language of the Qur'an, as a linguistic tool, has created a varied structure in this heavenly text that traditional rhetorical topics alone cannot derive from its aesthetic aspects and exhibit methodical and systematically the semantic implications of this phenomenon. Therefore it is necessary to apply a fundamentally structured theory which, unlike classical rhetoric, does not attach much importance to linguistic representation, in studying this remarkable linguistic industry and unveiling the profound meanings behind it. Accordingly, this paper, relying on the context and Semantic component model in modern linguistic studies and using descriptive-analytic (causal) method, seeks to prove scientifically and practically the factors influencing the use of Variation structure as an important linguistic tool and grammatical heterogeneity in the miraculous expression of the Qur'an. Examination of the Qur'anic data shows that this phenomenon is influenced by contextual and textual as well as semantic vocabulary units by creating artistic ambiguity, interpretive, motivational (syntactic) function, compression, concealment, decorative and thematic relevance in the text. As we examine the application of this tool, especially the male form of the male on the Qur'anic propositions, it can be justified by the theory of masculine neutrality in the case of both male and female in Arabic grammar. As well as examining the application of all forms of this deception to Qur'anic propositions, it can be justified by the theory of noun neutralization if applied to several different formulas in Arabic grammar.
