واكاوي تحليلي - انتقادي تربيت اخلاقي يورگن هابرماس

Analytical Analysis - Jurgen Habermas's Critical Moral Education

هدف: هدف پژوهش حاضر تحليل و نقد تربيت اخلاقي هابرماس و بررسي چرايي و چگونگي كاربرد آن در نظام آموزشي ايران با استفاده از دو روش توصيفي و تحليلي است. مواد و روش‌ها: براي نائل شدن به پاسخ هر كدام از پرسش‌هاي پژوهش بايد روشي متناسب با اقتضائات هر پرسش و پاسخ را به كار گرفت. از اين رو، در اين مطالعه روش‌هاي توصيفي - تحليلي به كار گرفته شده‌اند. از روش‌هايي كه در اين پژوهش براي پاسخگويي به پرسش اول – بررسي مباني تربيت اخلاقي هابرماس با تمركز بر نظريه كنش ارتباطي -و پرسش دوم- بررسي انتقادهاي وارد بر تربيت اخلاقي هابرماس- مورد استفاده قرار مي‌گيرد، روش توصيفي است. در حقيقت ابتدا مؤلفه‌هاي اخلاقي هابرماس را توصيف كرده‌ايم، سپس در پاسخ به سوال سوم – چرايي و چگونگي كاربرد آراء تربيت اخلاقي هابرماس در نظام آموزشي ايران - از روش تحليلي بهره گرفته‌ايم. بدين‌صورت كه دلالت‌هاي تربيتي نظريه هابرماس را در نظام آموزشي ايران تحليل كرده‌ايم. منابعي كه در اين پژوهش مورد استفاده قرار مي‌گيرند عبارت‌اند از آثار هابرماس كه منابع اوليه محسوب مي‌شوند و آثار، اسناد و پژوهش‌هاي ديگران در اين زمينه كه منابع ثانويه به شمار مي‌آيند. بحث و نتيجه‌گيري: يافته‌هاي پژوهش نشان داد كه هابرماس متعلق به مكتب انتقادي بوده است و غايت تربيت اخلاقي را رهايي بخشي مي‌داند. تأكيد هابرماس بر عقلانيت ارتباطي و اخلاق گفتگويي در نظريه كنش ارتباطي، در سطح فردي رشد و شكوفايي خرد مبتني بر ارتباط متقابل هنجاري (عقل ارتباطي) و در سطح اجتماعي دستيابي به تفاهم مبتني بر كنش‌هاي اخلاقي را به‌عنوان اهداف تربيت اخلاقي مطرح مي‌سازد.گرچه نقدهاي بسياري بر نظريه تربيت اخلاقي مبتني بر كنش ارتباطي هابرماس وارد است اما ديدگاه وي با توجه به مقوله‌هايي از قبيل نقد، تغيير، گفتگو و رهايي، پرهيز از خشونت و غيره مي‌تواند حاوي پيام‌ها و نكات بسياري در نظام آموزشي ايران باشد. به ‌عنوان نمونه مي‌توان به موارد ذيل اشاره كرد: توجه به توانش زباني و مفاهمه، نهادينه كردن روحيه تساهل و مدارا نسبت به ديگري، مشاركت دادن ديدگاه‌هاي رقيب به‌طور هم زمان در گفتگو و نهادينه كردن استدلال عقلاني و اخلاق گفتگويي از طريق سيستم مديريتي در مدرسه و كلاس.

Objective: The purpose of the present study is to analyze and critique Habermas's moral education and to study why and how it is applied in the Iranian educational system using two descriptive and analytical methods. Materials and Methods: In order to answer each of the research questions, a method appropriate to the needs of each question and answer should be employed. One of the methods used in this study to answer the first question - examining the foundations of Habermas's moral education focusing on the theory of communicative action - and the second question - examining the criticisms of Habermas's moral education - is a descriptive one. In fact, we first describe Habermas's ethical components, Then, in answer to the third question - why and how Habermas's moral education is applied in the Iranian educational system - we have used the analytical method. The resources used in this research include Habermas's works as primary sources, and others' works, documents, and research in the field of secondary sources. Discussion and Conclusion: The findings showed that Habermas belonged to the Critical School and considered the end of moral education to be liberating (Communication) and at the societal level make the pursuit of understanding based on ethical actions as the goals of moral education although many criticisms of Habermas's theory of ethical education are based on communicative action theory, his views on issues such as criticism, change, dialogue and emancipation, nonviolence, etc. can contain many messages and points in the Iranian educational system. Some examples are as follows: Linguistic competence and understanding, institutionalizing tolerance towards one another, engaging competing views simultaneously in dialogue, and institutionalizing rational reasoning and dialogue ethics through the system. School and classroom management.