بررسي ويژگي هاي روان سنجي پرسشنامه تحول ديداري - فضايي در كودكان پيش از دبستان شهر مشهد

Psychometric properties of Visuospatial Development Questionnaire in preschool children in Mashhad

تحول ديداري-فضايي يكي از مهم‌ترين بنيان‌هاي تحول است كه نقش عملكرد اوليه‌ي تمام يادگيري‌ها و ارتباطات را بازي مي‌كند و بازنمايي‌هاي ذهني راجع به دنياي بيرون را شكل مي‌دهد. از طرفي اين تحول همزمان در بردارنده ي اطلاعات فضايي است و كليه‌ي حركات را در فضا جهت مي‌دهد. سنجش اين تحول و ابعاد مختلف آن طي سال‌هاي ابتدايي زندگي بسيار حياتي است، زيرا با داشتن اين اطلاعات مي‌توان ظرفيت ديداري- فضايي كودك را تخمين زد و تغيير اين ظرفيت پايه‌اي را در جريان تحول بررسي كرد. هدف از پژوهش حاضر، تعيين ويژگي‌هاي روان‌سنجي پرسشنامه‌ي تحول ديداري-فضايي (هري واچس، 2014) است. به همين منظور اين پرسشنامه بر روي 348 كودك پيش از دبستان در شهر مشهد كه به روش نمونه‌گيري خوشه‌اي چندمرحله‌اي به‌طور تصادفي انتخاب شدند، اجرا و شاخص‌هاي روان‌سنجي با استفاده از نرم‌افزارهاي آماري SPSS و Lisrel به ترتيب نسخه ي22 و 9/30 محاسبه شد. يافته‌ها نشان داد كه پرسشنامه از روايي محتوا و سازه و نيز پايايي مطلوبي برخوردار است. نتايج تحليل عاملي تائيدي نيز نشان داد كه ساختار پرسشنامه، برازش قابل‌قبولي با داده‌ها دارد. اين عوامل مطابق با پژوهش اصلي، عامل‌هاي آگاهي حسي و بدني؛ مكان‌يابي در فضا؛ ارتباط بدن با محيط، ارتباط اجزا مختلف محيط با يكديگر و ديگران؛ نگهداري فضايي؛ استدلال ديداري منطقي و تفكر بازنمايي نام گرفتند و ضرايب همساني دروني آن‌ها به ترتيب برابر با 0/83، 0/79، 0/67، 0/80، 0/72 و 0/61 به دست آمد. اين نتايج نشان داد كه پرسشنامه تحول ديداري-فضايي واچس مي‌تواند به‌عنوان ابزاري مناسب براي سنجش سازه‌ي تحول ديداري-فضايي در ايران استفاده شود.

The visuospatial development is one of the most important foundations of development, since it plays the role of the primary function of all learning and communication, and forms the mental representations of the outside world. On the other hand, this development simultaneously contains spatial information and directs all movements in space. Measurement of this development and its various dimensions is vital in the early years of life, since with this information we can estimate the visuospatial capacity of the child and examine the change of this basic capacity during life span. The aim of the present study was to provide psychometric properties for the visuospatial development questionnaire (Harry Wachs, 2014) for use in Iran. A questionnaire was filled out on 348 preschool children in Mashhad that were selected randomly by multistage stratified sampling method and psychometric indices were calculated using statistical software. The findings showed that the questionnaire had a satisfactory content and structure validity and also reliability. The results of the confirmatory factor analysis also showed that the structure of the questionnaire has an acceptable fit with the data. These factors were named in accordance with the main research, body awareness and sense; location of body in space; relation of object to self, other objects and people; conservation of space; Visual-logical reasoning; Representational thought; their coefficients of internal consistency were 0.83, 0.79, 0.67, 0.80, 0.72 and 0.61, respectively. These results show that the Visuopatial development Questionnaire can be used as a tool for measuring the concept of the visuospatial development in Iran.