يگانه سازي دو رويكرد در تربيت معلم ايران: نقدي بر اساسنامه دانشگاه فرهنگيان

Unification of Two Approaches to Teacher Training in Iran: A Critical Review of Farhangiyan University’s Charter

واقعيات تاريخي يكصد سال تجربه تربيت معلم ايران، حكايت از «دو رويكرد» متفاوت و همجوار دارد كه اولي در حوزه تصميمگيري و سياستگذاري «آموزش عالي» شكل گرفت و با شرايط و قواعدي به تربيت معلم براي ايفاي نقش در دوره متوسطه به عنوان دبير اقدام كرد كه برخاسته از سطح انتظارات و معيارها و ملاكهاي آن بود (تربيت معلم دانشگاهي) و دومي در حوزه تصميمگيري و مديريت «آموزشوپرورش» دنبال شد و به تربيت آموزگار براي مدارس ابتدايي و دبير براي دوره راهنمايي تحصيلي اقدام نمود كه از كاستي ها، انتظارات و اقتضائات آن متاثر شد (تربيت معلم مدرسهاي). رويكرد اول با ايجاد موسسات جامع و معدود و با تن دادن به «تدارك امكانات» و «انباشت تجربه» و رويكرد دوم با ايجاد موسساتي محدود و متعدد و با عمل موقعيتي مبتني بر «قناعت» و «سخاوت» تبلور يافته است. طي چهل سال پاياني فعاليت اين دو جريان، عمدهترين افتخار حركت دانشگاهي «ابتناي آموزش بر دانش روز» و «رعايت معيارهاي آموزش عالي» و عمدهترين افتخار حركت مدرسهاي «سرعت پاسخگويي به نيازها» و «آموزش عملي در موقعيت واقعي مدرسه» معرفي شده است. همين افتخارات سبب شد تا هر يك از متوليان در پي آن برآيند كه حركت ديگر را به عرصه حاكميت خويش بيفزايند. اين تعلق و طلب، زمينه اصلي تلاشهاي پايان دهه هشتاد براي «يگانهسازي دو حركت تربيت معلم ايران» شد كه به شكلگيري دانشگاه فرهنگيان بر بنياد اساسنامهاي انجاميد كه در سراسر آن نمودهاي يكصدسال تعارض و كشمكش دو حركت مذكور نمايان است، اما در «نام»، «دانشگاهي» براي تربيت معلم برپاكرده است.

The historical facts imbedded in the century-old Iranian experience in teacher training reveal two different and coexisting approaches. One is a university-based four-year program aiming at training high school teachers, while the other is a two-year program administered by the Ministry of Education aiming at training elementary/guidance school teachers. The first is focused on establishing few comprehensive institutions, but the other emphasizes establishment of numerous, yet limited, centers engaged in situational practices based on “contentment” and “generosity”. Within the final forty years of implementing these two approaches, the main achievements are claimed to be “teaching based on contemporary knowledge” and “maintaining the standards of higher education” by the first, and “speedy response to the risen needs” and “practical teaching within the real school environment” by the second. Such claims caused the proponents of each approach to add features of the other approach to their own domain of governance, and hence, preparing the grounds for the unification of the two approaches within the charter of Farhangiyan University by the end of last decade, wherein all the century-old shortcomings and conflicts of the two approaches are apparent, setting up, be it just in the name, a “university” for teacher training.