بررسي تاريخي و تحليل نقادانه برنامه هاي تربيت دبير فني و حرفه اي در ايران

A Critical Analysis of Iranian Training Programs for Techno-Vocational Teachers across Time

در يك قرن گذشته نظام آموزشي ايران همواره با كمبود دبير فني مورد نياز هنرستانهاي فني و حرفه اي مواجه بوده وكميت و كيفيت مطلوب تامين نيروي انساني مورد نياز در اين بخش دور از دسترس بوده است. در اين مقاله با استناد به اسناد موجود، روش هاي تربيت دبير فني و حرفه اي در ايران مورد بررسي قرار گرفته است. اسناد موجود نشان مي دهد كه از زمان تاسيس دارالفنون تاكنون سه روش براي تربيت دبير فني و حرفه اي مرسوم بوده است: 1. روش استاد- شاگردي 2. روش استخدام معلم خارجي و اعزام دانشجوي معلمي به خارج 3. تاسيس مراكز تربيت معلم در داخل كشور. پس از پيروزي انقلاب اسلامي، بخشي از نياز به دبير فني از طريق مراكز تربيت دبير وابسته به وزارت آموزش و پرورش و بخشي ديگر از طريق به كارگيري نيروهاي آزاد به صورت حق التدريس تامين شده است. روش اصلي تربيت دبير فني همان است كه امروزه در دانشگاه شهيد رجايي جاري است. اين روش از گذشته هاي دور مرسوم بوده و دانشگاه شهيد رجايي وارث دانشكده ها و دانشسراهاي عالي فني و حرفه اي مانند هنرسراي مقدماتي بهبهاني، هنرسراي عالي نارمك(دانشكده علم و صنعت)، دانشسراي عالي فني آرشام، دانشكده تربيت دبير فني بابل و نوبت دوم دانشكده پلي تكنيك تهران است كه ماموريت اختصاصي آن تربيت نيروي انساني مورد نياز واحدهاي آموزش فني و حرفه اي در دوره متوسطه است. شيوه بديل براي تامين دبير فني، جذب فارغ التحصيلان آزاد رشته هاي فني- مهندسي است. اين شيوه در طول سده گذشته مرسوم بوده و بخشي از نيروي انساني موردنياز واحدهاي آموزش فني و حرفه اي دوره متوسطه از همين طريق تامين شده است. هر دو شيوه ياد شده مزيتها و معايبي دارند كه در مقاله به آن اشاره شده است. پيشنهاد مي شود كه براي تامين دبير فني، داوطلبان شغل معلمي از ميان فارغ التحصيلان كارشناسي رشته هاي فني و حرفه اي انتخاب و پس از كسب دانش و مهارتهاي پداگوژيكي در يك دوره كارشناسي ارشد، استخدام شوند.

The Iranian educational system has been facing, not only a shortage of techno-vocational teachers across all such schools and over the past one hundred years, but inadequacies in the qualities of those who have served in this sector. An analysis of the existing documents, undertaken herein, could reveal the methods by which such teachers are trained as the main culprit. Ever since the establishment of Daarolfonoon three approaches have been utilized in technical-vocational training: apprenticeship, hiring of teachers from abroad or sending teaching volunteers there, and the establishment of teacher training centers within the country. After the revolution of 1979, in addition to the graduates of these centers, the private sector has also been providing vocational schools with adjunct teaching staff. The training method used in these centers, similar to the method used by the adjunct staff, has shortcomings and advantages, both of which are explained herein. Based on the discovered shortcomings, it is suggested that volunteers for techno-vocational teaching should have a bachelor’s degree in technical-vocational fields and then go through a master’s program for pedagogic knowledge and skills.