بررسي تطبيقي ديدگاه‌ها درباره عبارت «من السَّماء» در آيات مربوط به باران

باران در آيات مختلف قرآن، ضمن بيان صفات الهي، براي ذكر سرگذشت اقوام مختلف و برشمردن نعمت‌هاي الهي و ... آمده است. در ميان اين آيات، تعبير «من السَّماء» به‌ چشم مي‌خورد كه مي‌تواند ناظر به مبدأ آبِ باران قلمداد شود و نگاهي به برخي تفاسير، گوياي آن است كه عبارت‌هايي نظير «من السَّماء» ناظر به سرچشمۀ آبِ باران محسوب شده است. اختلاف ‌نظر مفسران و استناد ايشان به شواهد و قراين مختلف، بررسي و ارزيابي دلايل ايشان را ضروري مي‌سازد. با توجه به مجموع نظرهاي مفسران، مي‌توان گفت كه دو ديدگاه دربارۀ منبع آبِ باران وجود دارد؛ يكي باران را به سرچشمه‌اي آسماني مرتبط مي‌داند و ديگري از نقش آب‌هاي زمين و تبخير آنها در پيدايش باران سخن مي‌گويد. تمايز اصلي اين دو ديدگاه را مي‌توان به نقش علوم تجربي قطعي و شناخت حاصل از آن نسبت داد؛ عاملي كه يك قرينۀ مهم در برخي از برداشت‌هاي مفسران بوده است. با توجه به تفاسير بررسي شده، تمسك به ظاهر آيات براي اثبات منبع آسماني آبِ باران، قرينۀ معتبري نخواهد بود. هم‌‌چنين، برخي روايات، تصويري از ابر ارائه مي‌دهند كه ظاهراً مقتضي بارش باران از بالاي ابرهاست؛ اما اين موارد مي‌توانند يك تشبيه و تمثيل قلمداد شوند.

In various verses of the Qur’an, the term rain has been used when describing Godly qualities, biography of different ethnic groups, the divine blessings and so on. The phrase “min as-Sama” in the Qur’an can likely refer to the source of rainwater, and a review of some exegeses displays the same thing. Disagreement among the commentators and the citation of different evidences in this regard necessitates analysis of the likely causes. Considering the ideas of the commentators, it can be concluded that there are two viewpoints on the source of rainwater: One view relates rain to a heavenly source, and another considers that as a result of surface water and its vaporization. The distinction between the two above viewpoints can be attributed to the role of definite experimental science as a significant evidence in the perception of some interpreters. With regard to the exegeses reviewed in this study, it is revealed that reliance on just the literal meaning of Qur’anic verses is not a valid evidence to prove the heavenly source of rainwater. Furthermore, some narratives display an image of clouds which denote rainfall comes from upper clouds although this point might be considered as a metaphor and allegory.