نظريۀ اذن و ولايت پيامبر اكرم(ص) در تشريع احكام الهي مبتني بر آيات قرآن و آراي علماي فريقين

ولايت تشريعي پيامبر اكرم از نظر شيعه، پذيرفته شده است و اختلاف عمده‌اي وجود ندارد؛ ولي اين موضوع مورد قبول همة علماي اهل‌سنت نيست. به همين دليل، مقالة حاضر در پي تبيين اختيارات پيامبر اكرمˆ در تشريع احكام الهي مبتني بر «نظرية اذن و ولايت الهي پيامبر اكرم در تشريع احكام مبتني بر آيات قران و آراي علماي فريقين» است. در آغاز، ادبيات نظري و مفاهيم اصلي مرور و سپس، اصل نظريه تبيين شده است. در ضمن، با بهره‌مندي از آيات قرآن مجيد و استفاده از آراي مفسران فريقين، دلايل و مستندات نظريه، بيان و با جمع‌بندي آيات و ديدگاه‌ها، از فرضية پژوهش دفاع مي‌شود. اين نظريه بيان مي‌كند كه خداوند پيامبر اكرم را مأذون ساخته و ولايت بر شريعت را به ايشان عطا فرموده است تا بتواند در چارچوب كلي دين اسلام، احكام مورد نياز جامعه را متناسب با مقتضيات زمان تشريع كند. اين نظريه با «نظريه اجتهاد النبي» و «نظريه تفويض امر الدين الي النبي» تفاوت‌هاي عمده‌اي دارد. اين مقاله از روش تحقيق كيفي، تحليلي، توصيفي و تكنيك اسنادي بهره برده و به اين نتيجه رسيده كه گستردگي اختيارات پيامبراكرم در تشريع احكام الهي، به گستردگي رسالت ايشان است و شامل احكام مختلف مي‌شود. تشريع احكام، اولاً و بالذات مربوط به خداوند است و كسي جز او حق تشريع ندارد؛ مانند آن‌‌چه در ولايت و شفاعت آمده است. ولي خداوند در چارچوبي تعيين ‌شده به پيامبر اكرم اذن داده تا در حوزة شريعت خود در تشريع احكام تصرف كند و احكامي را حسب مصلحت‌هاي مختلف كم يا زياد كند. اين اختيارات، ويژة پيامبر اكرم است و در چارچوب اذني است كه خداوند به ايشان داده است.

The legislative authority of Prophet Muhammad is acknowledged in Shi’ism but there is not consensus on this issue among Sunni scholars. This study seeks to explain the authority of Prophet Muhammad (PBUH) in legislating the heavenly commands based on “the theory of divine permission and guardianship of Prophet Muhammad in legislating rules relying on the Qur’anic verses and Sunni and Shi’ite viewpoints”. In the outset, theoretical literature and basic principles were reviewed and then the main theory was explained. Moreover, using the verses of the Noble Qur’an and Sunni and Shi’ite perspectives, the references for the theory were presented, and by the review analysis of relative verses and perceptions, the hypothesis of the study was defended. The theory in this research states that God has given permission to Prophet Muhammad (PBUH) and has bestowed him authority to Shari’ah (religion) so that he can infer the required rules for society within the framework of Islam and in accordance with time requirements. The above theory has major differences from the theories of “Ijthad an-Nabi” and “Tafwiz Amr ad-Din ila an-Nabi”. Using qualitative, analytical, descriptive, and referential methods, this article concluded that the authority of Prophet Muhammad (PBUH) in legislation of the divine commands is as extensive as his prophetic mission, thereby it includes various domains. Legislation of Ahkam is basically within the authority of God and no one else has the same right as it is stated for WiIayat (guardianship) and Shifa’at (intercession). However, God Almighty has given permission within a specified framework to the Prophet to have authority in legislation so that he can modify some Ahkam according to likely expediencies. This authority is exclusively given to the Prophet by the permission of God.