روش‌شناسي تفسيري ابن‌برّجان در «تنبيه‌الأفهام»

يكي از تفاسير مهم غرب اسلامي، تنبيه­الأفهام الي تدبّرالكتاب­الحكيم و تعرّف­الآيات و النبأالعظيم نوشتۀ ابن­برّجان، عارف و مفسر اندلسي در سدۀ ششم هجري است. هدف اين مقاله، روش‌شناسي تفسيري ابن­برّجان در اين تفسير است. اين پژوهش به روش اسنادي، توصيفي ـ تحليلي و با توجه به مباحث روش‌شناسيِ تفسير قرآن انجام شده است. يافته‌ها نشان مي‌دهد تفسير قرآن از ديدگاه ابن­برّجان، كشف معاني ظاهري و باطني آيات است و لازمۀ اين كشف، رشد معنوي و تهذيب نفس مفسر است. تنبيه‌الأفهام، يك تفسير ترتيبيِ ناپيوسته و اجتهادي است كه از روش‌هاي قرآن به قرآن و مأثور استفاده مي‌كند و داراي گرايش‌هاي عرفاني و كلاميِ اشعري است. ابن‌برّجان در تنبيه­الأفهام به انواع قرينه‌هاي فهم آيات، قرائن پيوستۀ لفظي و غيرلفظي و ناپيوسته، توجه دارد. او در توضيح معناي آيات، از جوامع حديثي اهل­سنت استفاده، نظر ساير مفسران را نقل و نقد و آياتي از كتاب‌هاي عهدين را گزارش مي كند.