مديريت مصرف و توزيع آب در اراضي شبكه آبياري و زهكشي تجن با تاكيد بر پايداري منابع آب

Water Consumption and Distribution Management in Tajan Irrigation and Drainage Network with Emphasis on Water Resource Sustainability

مديريت عرضه و تقاضاي آب نقش مهمي در بخش كشاورزي دارد. اراضي كشاورزي تحت پوشش شبكه آبياري و زهكشي تجن، از جمله مناطقي است كه در سال هاي اخير به دليل عدم مديريت صحيح در توزيع مصرف آب كشاورزي، دچار استفاده بي رويه از منابع آب زيرزميني و شوري شده است. لذا، هدف اين تحقيق بررسي وضعيت پايداري آب زيرزميني و مديريت مصرف و توزيع آب شبكه آبياري و زهكشي تجن با اجراي سياست هاي قيمتي آب و كاهش مقدار آب در دسترس اراضي بالادست تحت پوشش شبكه مزبور از آب سطحي مي باشد كه با استفاده از الگوي برنامه ريزي رياضي اثباتي و محاسبه شاخص پايداري آسانو بررسي شد. داده هاي مورد نياز مطالعه، از آمارنامه جهادكشاورزي، مراجعه مستقيم به سازمان جهادكشاورزي و شركت آب منطقه اي مازندران در سال 96-1395 جمع آوري گرديد. نتايج نشان داد وضعيت منابع آب در منطقه پايدار نبوده و تغيير الگوي كشت و ايجاد سياست هاي مختلف آبياري در منطقه باعث افزايش پايداري منابع آب شده و ميزان پايداري آب را از 45/0 به 27/0 و از وضعيت بحراني به وضعيت خوب تغيير مي دهد. سياست قيمتي آب تا 30 درصد افزايش نسبت به شرايط كنوني، تاثير چنداني بر مصرف آب آبياري ندارد. ولي كاهش مقدار آب در دسترس دراراضي بالادست شبكه آبياري و زهكشي تجن علاوه بر كاهش مقدار آب مصرفي و مديريت مصرف آن، منافع اقتصادي پايين دست شبكه را با لحاظ نمودن حداقل كاهش در منافع اقتصادي بالادست، بهبود خواهد بخشيد. لذا پيشنهاد مي شود به منظور كمك به پايداري آب زيرزميني منطقه، سياست كاهش مقدار آب در دسترس در اراضي بالادست شبكه تجن در دستور كار مديران قرار گيرد.

Water supply and demand Management plays an important role in the agricultural sector. In recent years, due to inadequate management of agricultural water distribution, agricultural lands in Tajan Irrigation and Drainage Networks are suffering from excessive use of groundwater and salinity. Therefore, the purpose of this study was to investigate the sustainability of groundwater, water consumption, and distribution management in Tajan Irrigation and Drainage Network after implementing water-pricing policies and reducing available water of upstream lands. For this purpose, Positive Mathematical Programming model and the Asano sustainability index were used. The required data were collected from Agricultural Jihad Statistics, direct referral to Jihad-e-Agriculture Organization and Mazandaran Regional Water Company in years 2016 and 2017. The results showed that the situation of water resources in the region is not stable, while changing the cropping pattern and adopting different irrigation policies in the region will increase the sustainability of water resources from 0.45 to 0.27, which corresponds to changing from critical to good situation. The higher price policy for water up to 30% compared to the current conditions has little effect on irrigation water use. However, reducing available water of the upstream lands, in addition to reducing the amount of consumed water and managing its consumption, would improve the economic benefits of the network, with a minimum reduction in the upstream economic benefits. Therefore, in order to contribute to the sustainability of groundwater in the region, it is suggested that managers of the Tajan Network should adopt the policy of reducing available water to the upstream lands.