نقش واسطة هوش معنوي، مهارت‌هاي اجتماعي و خلاقيت در رابطة بين ترتيب تولّد با پيشرفت تحصيلي در دانش‌آموزان

Examining the Role of Spiritual Intelligence, Social Skills and Creativity in the Relationship between the Students' Birth Order with Academic Achievement

ﺍﻣﺘﻴﺎﺯﺍﺕ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ­ﺷﺪۀ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺍﻭﻝ ﺑﺮ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺑﻌﺪﻱ ﺩﺭ ﺻﻔﺎﺕ ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ، ﻫﻮﺵ ﻭ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ، ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ ﭘﺪﻳﺪﻩاي است ﻛﻪ ﺑﻪ «اثر ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻮﻟﺪ» ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺍﺳﺖ. ﻧﻈﺮﻳﻪ­ﻫﺎﻱ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻮﻟﺪ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﺍﺛﺮ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻮﻟﺪ، ﻳﻌﻨﻲ تفاوت­ هاي ﻫﻮﺷﻲ ﻭ عملكردي ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺗﺮﺗﻴﺐﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﻟﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻓﺮﺿﻴﺔ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻨﺎﺑﻊ خانواده ﻭ ﺍﻟﮕﻮﻱ ﻫﻢ­ﺁﻣﻴﺰﻱ ﺩﻭ ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ­اند ﻛﻪ ﻋﻠﺖ ﺑﺮﺗﺮﻱ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺍﻭﻝ ﺑﺮ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺑﻌﺪﻱ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻫﻮﺵ ﻭ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ. بنابراين توضيحات، اين پژوهش با هدف بررسي نقش واسطة هوش معنوي، مهارت­ هاي اجتماعي و خلاقيت در رابطة بين ترتيب تولد با پيشرفت تحصيلي در دانش ­آموزان انجام شده است. روش ازنوع پژوهش ­هاي همبستگي مبتني ­بر روش مدل ­يابي معادلات ساختاري است. جامعة آماري اين پژوهش را تمامي دانش­ آموزان دختر پاية دهم متوسطة شهر اروميه در سال تحصيلي 96-97 به تعداد 1472 نفر تشكيل مي­دهد. در اين پژوهش براي تعيين حجم نمونه با توجه ­به تعداد متغيرهاي مشاهده ­شده و تخصيص ضريب 15 براي هر متغير و با احتساب احتمال وجود پرسشنامه‌هاي ناقص، 250 نفر براي حجم نمونه انتخاب شد.­ ابزارهاي گردآوري داده­ ها شامل مقياس هوش معنوي كينگ (2008)، مقياس مهارت ­هاي اجتماعي ايندربيتزن، فوستر (1992) و مقياس خلاقيت تورنس (1372) بودند و همچنين سنجش پيشرفت تحصيلي با توجه­ به معدل به دست آمد. يافته­ ها نشان داد كه بين ترتيب تولد، هوش معنوي، مهارت­ هاي اجتماعي و خلاقيت با پيشرفت تحصيلي در دانش ­آموزان رابطة مثبتي وجود دارد؛ همچنين مدل پژوهش تأييد شد و به­ طوركلّي 38 درصد از پيشرفت تحصيلي با ترتيب تولد، هوش معنوي، مهارت­ هاي اجتماعي و خلاقيت تبيين مي­شود. همچنين ترتيب تولد اثر مستقيم معنادار بر پيشرفت تحصيلي داشته و ترتيب تولد با ميانجي­ گري هوش معنوي، مهارت­ هاي اجتماعي و خلاقيت اثر غيرمستقيمي بر پيشرفت تحصيلي نشان داده است. با توجه ­به تأثير ترتيب تولد بر پيشرفت تحصيلي در محتواي آموزشي به افراد، توجه به اين عامل مي­تواند پيرو متغيرهاي واسط همانند هوش معنوي، مهارت­ هاي اجتماعي و خلاقيت، تأثيرات بسزايي بر پيشرفت تحصيلي بگذارد.

The first-borns' superiorities over latter-borns in terms of personality, intelligence, and academic achievement are a part of a phenomenon known as "Birth Order" effect. The theories of birth order discus the difference in intelligence and functions of those with birth order. Among these theories Resource Depletion Hypothesis and Confluence Model are prominent. According to these theories the superiority of first-borns over latter-borns can be explained based on their intelligence and academic achievements. This research aims at explaining the role spiritual intelligence, social skills and creativity in relationship between birth order and academic achievement in students. This research is a kind of correlation research based on structural equation modeling method. The 250 samples were selected among 1472 students in 10th grade of Urmia City high schools in the academic year of 2017-2018. Each variable got a coefficient (15). Data gathering tools included the King's Intelligence Scale (2008), Foster and Inerbisent's Social Skills Scale (1992), and Torrance Creativity Scale (1993). The academic achievement was also achieved with Grade Point Average. The findings showed that there is a positive relationship between the birth order, spiritual intelligence, social skills and creativity with academic achievement in students. Furthermore, the research model was confirmed. In general, 38% of academic achievement can be explained by birth order, spiritual intelligence, social skills and creativity. Moreover, birth order showed a positive and direct effect on academic achievement. However, it showed an indirect effect on academic achievement with the presence of spiritual intelligence, social skills and creativity. Based on the results, it can be concluded that paying attention to birth order and variable such as spiritual intelligence, social skills and creativity can improve learners' academic achievement.