برنامه درسي اجراشده در نظام تربيتي امام صادق عليه‌السلام: حاكميت توحيد و اخلاق

The Implemented Curriculum of the Educational System of Imam Sadigh (PBUH): the Domination of Monotheism and Morality

برنامه‌درسي اجراشده، مجموعه اقدامات و فعاليت­ هاي فرايند ياددهي ـ يادگيري است كه بين مربي و متربي در محيط واقعي تربيتي به‌اجرا درمي ­آيد. الگوگيري از شيوه ­هاي عملي امامان عليهم­ السلام در تعليم‌وتربيت، به‌ويژه امام صادق عليه‌السلام در نقش سردمدار تربيت اسلامي ايدئال، براي رسيدن به برنامه‌درسي توحيدمحور و مبتني‌بر آموزه­هاي اصيل اسلامي ضرورت دارد. اين پژوهش با استفاده از سه روش پژوهش تاريخي، تبيين گزاره‌ها و معكوس‌سازي، با بررسي جوامع حديثي و ساير منابع تكميلي و همچنين شرح، تبيين و تفسير آن احاديث در زندگي امام جعفر صادق عليه‌السلام و ديدگاه‌هاي تربيتي ايشان به‌طور عام و برنامه‌درسي اجراشده ايشان به‌طور خاص را استخراج و آنها را از دو منظر تحليلي و تركيبي تبيين كرده است. از نگاه تحليلي، 16 مقوله درقالب عناصر چهارگانه هدف، محتوي، روش­هاي ياددهي ـ يادگيري و ارزشيابي در برنامه‌درسي اجراشده امام صادق عليه‌السلام، نظير جانشين‌سازي شاگردان مستعد در هدايت كلاس درس، ايجاد زمينه تحقيق و تفحص، اهميت آزادانديشي در تعليم‌وتربيت، نظام ارزشيابي از شاگردان و جايگاه معلم و... شناسايي‌ شده است. در نگاه تركيبي، حاكميت توحيد و اخلاق در سراسر برنامه‌درسي اجراشده در نظام تربيتي امام صادق عليه‌السلام تبيين شده است. الزامات حركت نظام آموزشي به سمت الگوگيري از برنامه‌درسي اجراشده امام صادق عليه‌السلام در پايان مطرح شده است.

The implemented curriculum contains teaching-learning procedure performed between the instructor and the learner in an actual educational environment. Taking models from Imams’ practical approaches to education, especially that of Imam Sadigh (P B U H) as the forerunner of the ideal Islamic education is necessary for achieving a pure Islamic-oriented and monotheist curriculum. Having employed three methods including historical research, explanation of propositions, and using reverse order, this research reviewed Hadiths and supplementary resources as well as their interpretations related to the life and sayings of Imam Sadigh and his general educational approaches and the curriculum he has run practically. The researchers have identified and explained these findings using analytical and combinational perspectives. 16 categories in the form of objectives, content, teaching–learning process, and evaluation are identified in Imam Sadigh's implemented curriculum including training successors from talented students to lead the class, creating the situation for investigation, the importance of free-thinking in education, the evaluation system of the learners and the position of teachers, etc. In terms of combination method, the rule of monotheism and ethics can be observed in the implemented curriculum of Imam Sadigh's educational system. The requirements of movement of the educational system of the country towards receiving its model from Imam Sadigh's implemented curriculum is presented in the end.