نقش كاركردهاي تعليمي در ساخت يابي حكايات مولانا(مطالعة موردي: حكايت درويش صاحب‌كرامات)

The Role of Instructive Functions in Identifying the Structure of Rumi’s Narratives (Case Study: The Story of the Dignified Dervish)

بسياري از حكايت­ هاي مثنوي، هم در سطح روايت و هم در سطح عناصر، وابسته به حكايت­ هاي ديگري هستند كه پيش از مولانا آفريده يا تركيب شده ­اند. يكي از عوامل مهم اين وابستگي، پيوندهايي است كه هر متن، بر پايۀ روابط بينامتني، با ديگر متون برقرار مي­ سازد. براين‌اساس، نقش مؤلف در جايگاه معرّف و معلّم نيز، مي ­تواند باعث وابستگي به زمينه­ هاي فرهنگي و متني ديگر شود. بدين­ سان مؤلف از اضطراب تأثير ديگران مي­ كاهد و با اتّكا به تعليم جنبه­ هايي خاص از روايت ­هاي پيشين، دست به بدخواني خلاق مي­ زند. اين پژوهش بر آن است كه با شيوة توصيفي ـ تحليلي دريابد كه چگونه كاركرهاي تعليمي، منجر به ساخت­يابي حكايت تازة مثنوي نسبت به حكايات متون مبدأ شده ­اند؟ و دراين‌راستا، چه شگردهايي توسط مولانا به‌كار گرفته شده ­اند؟ نتايج به‌دست‌آمده از اين پژوهش نشان مي ­دهد كه مولانا درجهت اثبات مطالب تعليمي خود، با دخالت­هايي همچون تركيب و تلفيق پيرنگ­ هاي پيشين، درجهت خودي‌سازي آنچه از ديگران اخذ كرده است، مي­ كوشد. همچنينن شگردهايي چون افزودن درون­مايه­ هاي تعليمي فرعي در كنار درون­مايه­ هاي اصلي دو حكايت منبع، قرارگرفتن شاعر (در نقش معلم) در نقاب شخصيت‌ها، به‌عنوان معرّف نگرشي خاص، تغيير زاويۀ ديد، اطناب در گفتگوها و بيان مطالب تعليمي به شيوة تك­ گويي­ ها و... از ديگر دخل و تصرف­­ هايي است كه مولانا درجهت دگرگون‌ساختن ساختارهاي پيشين و ساخت­ يابي حكايت­ هاي خود به‌كار گرفته است.

Many of the stories of Masnavi, both in terms of narration and the elements depend on other narratives created or combined before Rumi. One of the important factors of this type of dependency is the connection that each text makes with others on the basis of contextual relationship. Accordingly, the role of the author in the position of instructor and educator can also cause dependence with other cultural and literal contexts. The author, thus, alleviates the anxiety of others’ influence and, relying on teaching specific aspects of earlier narratives, engages in creative misreading. Through a descriptive-analytical method, this research makes an attempt to find out how educational functions have led to the construction of a new narratives derived from the original stories. It also tries to explain the techniques employed by Rumi. The results indicated that trying to attest his instructive ideas, Rumi has intervened creatively by combining the previous stories and converting them into his own style, adding secondary educational themes to the main themes of two related stories in the form of monologues, placing the poet, through the role of a teacher, in the frame of story characters to present specific attitudes, changing the perspective, and prolonging the discourses to express educational subjects to transform previous structures and construct his own narratives.