تدوين بسته آموزشي تفكر انتقادي براساس داستان‌ها و تمثيل‌هاي قرآن كريم براي دوره كارشناسي

Designing an Educational Package for Developing Critical Thinking on the Basis of the Stories and Allegories of the Holy Quran

هدف اين پژوهش، تدوين بسته آموزشي تفكر انتقادي براي دوره كارشناسي براساس داستان‌ها و تمثيل‌هاي قرآن ‌كريم است، اين تحقيق ازنظر هدف كاربردي و ازنظر روش گردآوري داده‌هاي تحقيق، توصيفي ـ تحليلي همگام با روش پيمايشي براي اعتباربخشي بسته آموزشي است. جامعه آماري پژوهش را كليه منابع و اسناد معتبر مرتبط با موضوع و كليه متخصصان رشته‌هاي علوم تربيتي، فلسفه تعليم‌وتربيت، برنامه درسي، و معارف اسلامي دانشگاه‌هاي استان مركزي در سال تحصيلي 1395 ـ 1396 تشكيل داده‌اند. نمونه در بخش بررسي اسنادي با استفاده از نمونه‌گيري مبتني‌بر هدف و دردسترس و در بخش اعتبارسنجي، براساس پژوهش‌هاي مشابه و نظر متخصصان، هدف‌مند و با حجم 20 نفر انتخاب شد. ابزار گرد‌آوري داده‌ها فيش‌برداري و پرسشنامه محقق‌ساخته بود و تجزيه‌وتحليل داده‌ها ازطريق شاخص‌هاي مركزي و پراكندگي انجام گرفت. نتايج پژوهش نشان ‌داد كه بسته آموزشي طراحي‌شده، داراي اهداف هفتگانه: 1. پرورش روحيه پرسشگري؛ 2. پرورش مسئوليت‌پذيري؛ 3. تقويت روحيه انتقادپذيري و تحمل عقايد ديگران؛ 4. مشاركت در فعاليت‌هاي گروهي؛ 5.تقويت مهارت «خودسنجي و خوداصلاحي»؛ 6. پرورش مهارت «رمزگشايي مفاهيم» و «شفاف‌سازي معاني»؛ 7. پرورش توان «آزمودن انديشه‌ها» و «تحليل استدلال‌ها» است. رئوس محتواي آن آيات مربوط به پنج داستان پيامبران اولوالعزم و داستان اصحاب كهف و هشت تمثيل قرآن كريم و راهبردهاي ياددهي ـ يادگيري آن عبارتند از: «بحث گروهي»، «تفحص گروهي»، «پرسش و پاسخ» و شيوه‌هاي ارزشيابي آن «ثبت مشاهدات كلاسي»، «خودارزيابي»، «ارزشيابي پژوهش‌محور»، و «ارزشيابي گروهي»، تعيين شد. همچنين نتايج حاصل از نظرسنجي‌ها حاكي از آن است كه اكثر متخصصان، بسته آموزشي تدوين‌شده و عناصر آن را تأييد نموده و مطلوب ارزيابي كرده‌اند. لذا براساس يافته‌هاي اين پژوهش، آموزش تفكر انتقادي درقالب بسته‌هاي آموزشي مذكور، براي كلية پايه‌هاي تحصيلي جهت زمينه‌سازي و پرورش افرادي معتقد، متدّين، هشيار و آگاه با ذهن فلسفي پيشنهاد شده ‌است.

This research is intended to develop a critical thinking educational package for undergraduate courses based on the stories and allegories of the Holy Qur'an. This applied research follows descriptive-analytical method for data collection and survey method for validation of the educational package. The statistical population of the study consists of all the sources and documents related to the subject, as well as all of the specialists in the fields of education, philosophy of education, curriculum designing, and Islamic sciences in the Makazi Province in the academic year of 2016-2017. The sample is selected through objective and available sampling method in the document review section, and in the validation section, it was done on the basis of similar studies and the opinion of 20 experts. Note taking and researcher-made questionnaires were employed for data collecting. For data analysis, central and peripheral indices were used. The findings demonstrated that the designed educational package contained seven goals: 1) enhancing of questioning spirit; 2) developing responsiveness; 3) improving tolerant people who accept criticism; 4) participating in group activities; 5) enhancing the skills of self-evaluation and self-modification; 6) developing the skills of "decoding concepts" and "interpreting meaning"; and 7), rising the ability to "test ideas" and " to analyze reasoning". The main topics of the contents derived from five stories of the Great Prophets (Olulazm) and the story of the Companions of the Cave (asahb Kahf) and the eight allegories in the Holy Qur'an. The teaching and learning strategies included: "group discussion", "group inquiry", and "questioning and answering". The evaluation methods included “recording classroom observations”, “self-evaluation”, “research-based evaluation”, and “group evaluation”. Furthermore, the results indicated that the experts evaluated the designed educational package and its components as a valid and proper program. Moreover, on the basis of the findings of this research, teaching critical thinking according to the proposed educational package can be suggested for all levels for training and developing faithful, religious, smart, and knowledgeable people having philosophical minds.