مقايسه ميزان تريگونلين بذر در برخي از گونه‌هاي گياه دارويي شنبليله (.Trigonella L)

(Comparison of trigonelline content in some species of medicinal plant of fenugreek (Trigonella L

شنبليله (Trigonella L) يكي از مهمترين و قديمي‌ترين گياهان دارويي شناخته شده در جهان است كه به‌دليل داشتن تركيب‌هاي مؤثره متنوع در درمان بسياري از بيماري‌ها كاربرد دارد. اين گياه بيش از 135 گونه دارد كه در سراسر جهان و در اغلب شرايط آب و هوايي رشد مي‌كنند. تريگونلين مهمترين و فراوان‌ترين آلكالوئيد و يكي از تركيب‌هاي ارزشمند موجود در شنبليله است كه براي درمان ديابت و كاهش چربي خون بكار مي‌رود. با توجه به اين نكته كه اين گياه در اغلب نقاط ايران به خوبي رشد مي‌كند و به‌منظور بررسي ميزان اين متابوليت ارزشمند، تعداد 22 ژنوتيپ و ده گونه (T. uncata؛ T. monantha؛ T. persica؛ T. anguina؛ T. stellate؛ T. spruneriana؛ T. astroites؛ T. monspeliaca؛ T. tehranica؛ T. foenume) از جنس شنبليله از استان‌هاي خوزستان، تهران و هرمزگان جمع‌آوري گرديد و ميزان تريگونلين آنها با استفاده از تكنيك HPLC مورد سنجش قرار داده شد. نتايج نشان داد كه گونه T. foenume كه گونه زراعي شنبليله است، مقدار تريگونلين بيشتري (1.34 ميلي‌گرم بر گرم بذر) نسبت به ساير گونه‌ها داشت. در رتبه بعدي گونه T. tehranica با اندكي تفاوت (0.9 ميلي‌گرم بر گرم بذر) قرار گرفته بود. ساير گونه‌هاي مورد مطالعه با فاصله زيادي در رتبه‌هاي بعدي قرار گرفتند. نتايج خوشه‌بندي ژنوتيپ‌ها براساس روش Ward نمونه‌هاي مورد مطالعه را در دو گروه قرار داد. اين تحقيق مي‌تواند اساس كارهاي بعدي براي استخراج تركيب‌هاي دارويي از ساير گونه‌هاي شنبليله به‌ويژه گونه‌هاي بومي ايران مثل T. tehranica باشد.

Fenugreek (Trigonella L.) is one of the most important and oldest known medicinal plants in the world, used in the treatment of many diseases due to its various secondary metabolites. The plant has more than 135 species growing throughout the world and in most climates. Trigonelline is the most important and most abundant alkaloid and one of the valuable metabolites found in fenugreek that is used to treat diabetes and reduce blood lipids. In this research, 22 genotypes from 10 species of fenugreek including: T. uncata, T. monantha, T. persica, T. anguina, T. stellate, T. spruneriana, T. astroites, T. monspeliaca, T. tehranica and T. foenum-graecum were collected from Khuzestan, Tehran, and Hormozgan provinces and their trigonelline levels were measured using HPLC technique. The results showed that T. foenum-graecum and T. tehranica had higher trigonelline content (1.34 and 0.9 mg/g seed, respectively) than other species. Also, there was a significant difference between genotypes for trigonelline content. The clustering based on Ward’s method separated genotypes into two groups. This study could be the basis for further work on the extraction of pharmaceutical compounds from other fenugreek species, especially native species of Iran such as T. tehranica.