ساختار فكري حوزه مطالعات آموزش از دور بر اساس تحليل هم‌استنادي

Intellectual Structure of Distance Education Domain by Co-Citation Analyses

تحليل هم‌استنادي يكي از روش‌هايي است كه در مطالعات علم‌سنجي و ترسيم ساختار علمي حوزه‌هاي گوناگون كاربرد فراواني دارد. هدف پژوهش حاضر ترسيم ساختار حوزه آموزش از راه دور بر اساس تحليل هم‌استنادي و روش آن تحليل محتوايي با استفاده از تحليل هم‌استنادي است. جامعه پژوهش مداركي است كه در حوزه مطالعات آموزش از راه دور در پايگاه اطلاعاتي وب آو ساينس در بازه زماني 1985 تا 2016 نمايه شده‌اند و تعداد آن 31607 ركورد است. براي تجزيه و تحليل داده‌ها از نرم‌افزارهاي «يو سي آي نت» و «بايب اكسل» و نيز ماتريس متقارن و روش تحليل خوشه‌ها استفاده شد. ساختار حوزه آموزش از راه دور بر اساس تحليل هم‌استنادي از هشت خوشه به شرح زير تشكيل شده است: «يادگيري ماشيني»، «زيرساخت‌هاي آموزش الكترونيكي»، «الگوهاي يادگيري سيار»، «تكنولوژي آموزشي و هوش مصنوعي»، «متفرقه»، «تئوري‌هاي يادگيري و مدل‌هاي فهميدن»، «آموزش در فضاي مجازي» و «روش‌هاي آموزش از راه دور». با توجه به خوشه‌هاي شكل گرفته، اصلي‌ترين و رايج‌ترين موضوع در پژوهش‌هاي اين حوزه «يادگيري الكترونيكي» است. نتايج حاصل از تحليل خوشه‌ها و نمودار راهبردي نشان داد كه مفاهيم نوظهور حوزه آموزش از راه دور عبارت از هوش مصنوعي در آموزش، مهندسي آموزشي، محيط يادگيري هوشمند، طراحي آموزشي، مديريت انگيزشي، بازآموزي، تاكسونومي، هوش محاسباتي، چند رسانه‌اي‌ها، اشتراك اطلاعات و مدل‌هاي ادراك مفاهيم است. سياستگذارن پژوهشي بايد اولويت‌هاي پژوهشي اين حوزه را به سوي اين مفاهيم سوق دهند.

Co-citation analysis is one of the methods used in scientific studies and drawing the scientific structure of various domains. The purpose of the present research is to map the structure of the field of distance learning based on computational analysis and its method is content analysis by the use of Co-citation analysis. The research community includes the documents that have been indexed in the field of distance learning studies in the World Wide Web Database from 1985 to 2016 and reaches 31607 records. For analyzing the data, the software "UCInet" and "Bibe Excel" have been used. In this research, the symmetric matrix and cluster analysis method were used to analyze the data. The structure of the distance education field is based on the citation analysis composed of eight clusters as follows: "Machine learning", "E-learning infrastructure", "Mobile learning patterns", "Educational technology and artificial intelligence", "Miscellaneous", "Learning theories and understanding models", "Education in cyberspace" and "Distance Education methods". According to formed clusters, the main and most common topic in research in this field is "E-learning". The results of clusters analysis and strategic diagram showed that emerging concepts of distance education field are as follows: artificial intelligence in education, educational engineering, intelligent learning environment, educational design, motivational management, retraining, taxonomy, computational intelligence, multiple Media, information sharing and Models of concepts understanding. Research policymakers should push the research priorities of this field toward these concepts.