بازنمايي مسائل اجتماعي در سينماي پس از انقلاب اسلامي ايران

فيلم‌هاي سينمايي از شرايط اجتماعي هر جامعه متأثر هستند و در عين حال، مسائل اجتماعي را بازنمايي مي‌كنند. هدف اصلي مقالۀ حاضر، مطالعۀ چگونگي بازنمايي مسائل اجتماعي در سينماي پرمخاطب پس از انقلاب اسلامي ايران است. بدين‌منظور با به‌كارگيري روش تحليل محتواي كيفي، 37 فيلم اجتماعي و پرمخاطب بررسي شده‌اند. يافته‌ها نشان مي‌دهند سينماي ايران پس ‌از انقلاب، چهاردهه را پشت سر گذاشته كه هر دوره، مسائل اجتماعي مختص به خود را داشته است. دورۀ اول (دهۀ شصت) سينماي جنگ است؛ سينمايي كه به‌شدت از فضاي نبرد متأثر است و نوعي انكار مسئلۀ اجتماعي در آن وجود دارد. در اين دوره، نوعي تقدس‌گرايي بر سينما حاكم است و مسائل مختلف سياسي، فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي داخلي به حاشيه مي‌روند. در دورۀ دوم (دهۀ هفتاد) مسئلۀ زنان، بستر اصلي طرح مسائل اجتماعي است و مسائل جديد زنان، ظهور زنان مدرن، نقش و موقعيت اجتماعي جديد زنان، نابرابري جنسيتي، تابوشكني زنان و افزايش آگاهي آنان بررسي مي‌شود. دورۀ سوم (دهۀ هشتاد) سينمايي است كه پروبلماتيك آن، خانوادۀ طبقۀ متوسط است و مسائل اجتماعي، دامن‌گير اعضاي خانواده مي‌شود. دورۀ چهارم (دهۀ نود) با سينمايي انباشته از مسائل اجتماعي مواجهيم كه تعدد و پراكندگي آن در بستري از خشونت بازنمايي شده است.

Iranian society is full of various social issues. The issues such as poverty, discrimination, inflation, corruption and delinquency, addiction and inefficiency are all part of the constant preoccupations of community members. Among the elites, there are many definitions of social issues. Wright Mills defines the social issue with four characteristics of structural origin, generality, being threating, and structural solution (in Yousefi & Akbari, 2012). Rwomire (2001) considers it to be an undesirable phenomenon that is viewed intolerable by a significant number of the community members and collective action is necessary to correct it. Meanwhile, one of the major areas of social issues is in cinema, and recognizing social issues in the form of image and pictures especially in cinema works can considerably help reduce psychological ambiguities in the field of social issues since “cinema movies are the important cultural source for understanding nature and causes of social deviances” (Soltani Gard Faramarzi, 2016). Review of the related literature suggests that although cinema works have addressed different issues and harms, these works lack a comprehensive and holistic representation of the issues and they have generally pursued different social issues in a scattered manner. Thus, a clear and comprehensive picture of the relationship between Iranian cinema and social issues cannot be achieved. Hence, the present study attempts to analyze comprehensively social issues in the highest-grossing movies of Iranian cinema and pursues the goal of how social issues are portrayed in Iranian cinema after the Islamic Revolution.