چرخش از سياست خريد تضميني به قيمت تضميني و آثار آن بر الگوي كشت محصولات زراعي دشت قزوين

Change from the purchasing price policy to the guaranteed price policy and its effects on cropping pattern in Qazvin plain

در اين مطالعه آثار ابزارهاي سياستي قيمت و خريد تضميني و هم‌چنين، چرخش از سياست خريد تضميني به قيمت تضميني بر الگوي كشت، درآمد كشاورزان و مصرف نهاده‌‌ها در دشت قزوين بررسي شد. براي دست‌يابي به اين هدف با به كارگيري روش نمونه‌گيري تصادفي ساده دو مرحله‌اي 246 كشاورز انتخاب و از راه تكميل پرسش‌نامه داده‌هاي مورد نياز از كشاورزان در سال 1395 گرد‌آوري شد. براي الگوسازي و تجزيه و تحليل داده‌ها از مدل برنامه ­ريزي رياضي اثباتي (PMP) با رويكرد تابع هزينه استفاده شد و آثار ابزارهاي سياستي قيمت و خريد تضميني در سه سناريوي ادامه سياست قيمت تضميني و خريد تضميني به شكل كنوني، اجراي سياست قيمت تضميني و خريد تضميني به شكل هدفمند و جايگزيني سياست خريد تضميني با قيمت تضميني براي محصولات مشمول سياست خريد تضميني بررسي شد. نتايج بدست آمده از اين مطالعه نشان دادند كه در هر سه سناريو سطح زير كشت محصولات آب اندوز بويژه محصول گندم كاهش و در مقابل سطح زير كشت محصولات آب­بر همچون يونجه و گوجه‌فرنگي افزايش مي‌يابد. بر اساس نتايج پيامد اصلي اين مساله افزايش مصرف آب در دشت قزوين خواهد بود. سناريوي دوم با رشد بين 0/6 تا 0/8 درصدي كم‌ترين رشد مصرف آب و سناريوي سوم با رشد 2/1 درصدي بيش‌ترين رشد مصرف آب را در منطقه به همراه خواهد داشت. هم‌چنين، ميانگين درآمد كشاورزان منطقه در هر سه سناريو افزايش مي‌يابد؛ كم‌ترين افزايش مربوط به سناريوي دوم است كه در آن درآمد كشاورزان بين 7/5 تا 7/7 درصد رشد مي‌يابد و بيش‌ترين افزايش نيز مربوط به سناريوي سوم است كه در آن درآمد زارعان 8/5 درصد رشد خواهد يافت. نتايج هم‌چنين، نشان مي­دهند مصرف انواع كود و سموم شيميايي نيز تحت هر سه سناريو افزايش مي­يابد. در مجموع مي‌توان گفت كه چرخش از سياست خريد تضميني به قيمت تضميني ميانگين درآمد كشاورزان منطقه را بيش‌تر از ادامه سياست قيمت و خريد تضميني به شكل كنوني و اجراي سياست قيمت و خريد تضميني به شكل هدفمند افزايش مي‌دهد، اما در سياست بالا با كاهش سطح زير كشت گندم و جو كه نياز آبي كمي دارند و جايگزيني محصولات آب­بر همچون يونجه، گوجه‌فرنگي و ذرت علوفه‌اي، ميانگين مصرف آب و كود در دشت قزوين افزايش خواهد يافت.

In the present study the effects of purchasing and guaranteed price policy instruments and also change from the purchasing price policy to the guaranteed price policy was examined on cropping patterns, farmers' income and consumption of inputs in Qazvin Plain. To achieve this goal, using a two-stage random sampling method 246 farmer Selected and then through survey and complete the questionnaire the required information was collected in 1395. For modeling and analysis of information’s the positive mathematical programming model (PMP) with the cost function approach was used and effect of purchasing and guaranteed price policy instruments under three scenarios continue purchasing and guaranteed price policies in its current form, the implementation of the purchasing policy in the form of a purposive and replacement the purchasing policy with a guaranteed price was evaluated. The results of this study showed that in all three scenarios the area under cultivation of water-saving products special, wheat decrease, and instead the Area under cultivation of Products with high water demand such as alfalfa and tomato has been increased.