پيامدهاي تغيير اقليم در كشاورزي و ارتباط آن با رانت شاليكاران (مطالعه موردي استان مازندران)

The consequences of climate change in agriculture and its Relationship with Rice producers rent (Case study; Mazandaran province)

تغيير اقليم همه بخش ­هاي اقتصادي را تا اندازه ­اي تحت تاثير قرار مي­ دهد، اما بخش كشاورزي شايد حساس­ ترين و آسيب­ پذيرترين بخش باشد چراكه محصولات كشاورزي وابستگي زيادي به منابع اقليمي دارند. در اين مطالعه سعي شده است تا با تبيين تئوريك و طراحي يك مدل در چارچوب رهيافت ريكاردين و با استفاده از تكنيك داده­ هاي پانل پويا مبتني بر روش گشتاورهاي تعميم ­يافته، اثر تغيير اقليم (تغييرات دما، بارندگي و رطوبت) بر توليد برنج و سود به ­عنوان معياري از رانت شاليكاران شهرستان­ هاي استان مازندران در دوره 1390-1379 مورد بررسي قرار گيرد. نتايج نشان دادند متغيرهاي اقليمي اثرات معني ­دار و غيرخطي بر توليد هر هكتار و رانت شاليكاران دارد به ­گونه‌اي كه در شهرستان­ ساري بيشترين رانت منفي (5108220- ريال در هكتار) و در شهرستان نوشهر كم‌ترين رانت منفي (1601270- ريال در هكتار) بدست آمد. افزايش دماي فصل بهار و تابستان اثري مثبت بر رانت داشته و هرگاه از كمترين مقدار بحراني كمتر شود، رانت منفي مي­ شود. با توجه به دماي فصل تابستان، بيشترين رانت بدست آمده مربوط به شهرستان ساري، 154372 ريال در هكتار و كمترين آن مربوط به شهرستان نوشهر، 6084 ريال در هكتار مي ­باشد. با توجه به نتايج بدست آمده و همچنين، ادامه روند افزايش دما و كاهش بارندگي پيشنهاد مي­ شود اتخاذ سياست­ هاي حمايتي دولت براي افزايش انگيزه زارعين در استفاده بهينه از منابع آب مورد توجه سياست­گزاران و برنامه ­ريزان قرار گيرد. طبقه‌بندي JEL: Q1, Q5, Q54

In this study, it was tried that by theoretically elaboration and designing a model in form of Ricardian model and using panel data approach based on Generalized Method of Moments (GMM) model, the effects of climate change on production and profit as a measure of rice producer rent within cities of Mazandaran province during the period 1990-2011. Results of this study showed that the climate variables have significantly non-linear impacts on Rice production and cultivation area rent. Within cities where cultivation temperature has been effective on farmers’ rent, Sari has the most negative rents (-5108220, Rial per hectare) than other cities and the Noshahr has least negative rent (-1601270, Rial per hectare). Enhancing spring and summer temperatures have positive effect on rent, and once it becomes less than critical value, rent would be negative. Due to the temperature in summer, the highest rent achieved in the Sari (154372, Rial per hectare) and the lowest was Noshahr with 6084 Rial per hectare. rent and by increasing this factor, rent would alleviate.