اندازه‌گيري ريسك قيمت پسته و تعيين عوامل موثر بر آن در استان‌هاي مهم توليدكننده پسته

Measuring Pistachio price risk and determining effective factors on it in the main producer provinces

توليد محصولات كشاورزي با ريسك هايي گوناگون روبه‌روست كه يكي از مهم‌ترين آن‌ها ريسك قيمت مي­ باشد. مديريت اين ريسك مي ­تواند ضمن ايجاد درآمد مطئن تر براي كشاورزان، به پايداري توليد و امنيت غذايي در كشور كمك كند. هدف اصلي اين پژوهش اندازه ­گيري ريسك قيمت پسته و شناسايي عوامل موثر بر آن مي ­باشد. ابتدا با استفاده از شاخص­ بي ­ثباتي كوپاك، شاخص ضريب تغييرات استاندارد شده، درصد دامنه تغييرات و مدل­هاي ARIMA و GARCH ريسك قيمت پسته براي كشور و استان‌هاي عمده توليد كننده اندازه ­گيري شد و استان­ ها از اين نظر رتبه ­بندي شدند. سپس با استفاده از الگوهاي اقتصادسنجي و الگوي پانل به تعيين عوامل موثر بر ريسك قيمت پسته پرداخته شد. در اين مطالعه، استان­ هاي كرمان، يزد، سمنان، خراسان رضوي، خراسان جنوبي و خراسان شمالي مورد بررسي قرار گرفتند و از داده­ هاي دوره زماني 93-1372 استفاده شد. نتايج پژوهش نشان دادند كه شدت ريسك قيمتي پسته در طول زمان افزايشي بوده و محصول پسته در استان يزد كم­ترين مقدار نوسان‌هاي قيمتي و در استان خراسان جنوبي بيش‌ترين مقدار نوسان‌هاي قيمتي را داشته است. هم­چنين، متغيرهاي قيمت­ جهاني پسته و نرخ ارز به ترتيب با ضرايب 0/7 و 1/2 اثر قابل ملاحظه و هم­ جهتي بر نوسان‌هاي قيمت پسته در داخل كشور دارند. بر اساس يافته‌هاي بدست آمده، ريسك قيمت پسته بيشتر ناشي از نوسان‌هاي نرخ ارز و قيمت هاي جهاني است، بنابراين، توصيه مي شود ساز و كارهايي مناسب مانند ابزارهاي نوين بازار بورس براي كاهش انتقال نوسان‌هاي اين متغيرها به بازار محصولات كشاورزي مورد بررسي و اجرا قرار گيرد.

The main aim of this project was to measure price risk of “Pistachios” and identifies its affecting factors. price risk of pistachio for country (Iran) and regions, which were major manufacturers of it, was measured by using Coppock index, coefficient of variability, ARIMA and GARCH methods and then these major manufacturers where ranked in this regard. Economic models and Panel patterns used to determine the effective factors on price risk of pistachio. In this study, the provinces of Kerman, Yazd, Semnan, Khorasan, South Khorasan and North Khorasan were investigated and the data have been collected during the period 1993-2014. Results indicated that the price risk of pistachio increased over time. an‎d Yazd had the lowest price volatility and South Khorasan had the highest price risk. Global price variables of pistachio and exchange rate, with 0.7 and 1.2 respectively, had a significant effect on price volatility inside the country.