تعيين موقعيت مكاني دكل هاي ديده باني در كشف سريع آتش سوزي هاي جنگلي با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافيايي

Determining the Spatial Location of Lookout Towers in Rapid Forest Fire Detection Using Geographic Information System (GIS

تخريب اراضي جنگلي توسط آتش داراي اثرات محيط زيستي و اجتماعي-اقتصادي فراواني است و موجب اختلال در تعادل اكولوژيك اين اكوسيستم ها مي شود. كشف سريع آتش سوزي با استفاده از دكل هاي ديده باني به منظور كاهش اثرات تخريبي در جنگل ها بسيار ضروري است. از اين رو، هدف اين پژوهش شناسايي مناطق مناسب و بهينه استقرار دكل هاي ديده باني با استفاده از نقشه ارتفاع در بخشي از جنگل هاي شهرستان سردشت با مساحتي در حدود 27 هزار هكتار است. در اين پژوهش، به منظور ارائه پراكنش يكنواختي از دكل هاي ديده باني در كل منطقه، از روش نمونه برداري سيستماتيك مونه بندي نامنظم و دو شبكه مربعي با ابعاد 7/5 و 10 كيلومتري استفاده شد. همچنين براي دسترسي مناسب ديده بان به دكل، لايه بافر جاده هاي منطقه به اندازه هاي 250 و 500 متري توليد شد و پس از استخراج لايه يال ها و خط الراس هاي مرتفع در اين بافرها با استفاده از نقشه ارتفاع منطقه و در هر شبكه مربعي كه در كاربري هاي كشاورزي و مسكوني قرار نگرفته باشد انتخاب شدند. در نهايت نقاط انتخابي در هر شبكه مربعي به عنوان محل مناسب براي استقرار دكل ديده باني انتخاب شد و آناليز قابليت ديد (Visibility) (با استفاده از اكستنشن Visibility در نرم افزار ArcGIS 10.5) براي اين نقاط نشان داد به ترتيب 54/10 و 58/14 درصد از سطح كل منطقه توسط نقاط انتخاب شده در شبكه 7/5 كيلومتري و 47/46 و 54/17 درصد از سطح كل منطقه توسط نقاط انتخاب شده در شبكه 10 كيلومتري در بافرهاي 250 و 500 متري جاده تحت پوشش قرار گرفته است. با توجه به صحت مناسب نقشه هاي توليدي، نتايج اين پژوهش مي تواند به برنامه ريزي و مديريت سيستم كشف و شناسايي سريع آتش سوزي و نحوه استفاده از GIS براي بهينه سازي منابع و اثربخشي شناسايي سريع آتش در مناطق مختلف كشور كمك كند.

Degradation of forests by fire has several environmental and socio-economic impacts and causes a disruption in the balance of ecosystems. Thus, rapid identification of fire using fires detection towers is necessary to reduce destructive effects in forests. Therefore, the purpose of this study is the identification of best and optimal locations to install fire detection towers using Digital Elevation Model (DEM) in ArcGIS 10.5 in the part of Sardasht forests with an area of 27,000 ha. In order to provide a uniform distribution of fire detection towers throughout the area, we used unaligned-stratified-systematic-sampling and two square grids with square-length cells of 7.5 and 10 km. Also, for proper access of watchman to the tower, buffers around the road network of the study area at 250 and 500 m distance were produced, and the highest ridges of each square cells and buffer layers which is not placed in croplands and residential areas were selected. Eventually, selected points in each square cells were chosen as a suitable location for installing detection tower, and visibility analysis (using visibility extension in ESRI software) for this points showed that 54.10 and 58.14 percent of study area in 7.5 km square grids and 47.46 and 54.17 percent of study area covered by selected points in 10 km square grids in 250 and 500 m of road buffers. With regards to the proper accuracy of produced maps, results of this research can help to fire detection system planning and management and how to use Geographical Information System to improve resources optimization and early detection effectiveness in different regions of the country.