عنوان مقاله :
بررسي تحريرِ فارسي «عجائب المخلوقاتِ» قزويني (بر اساس نسخۀ مورّخ 699ق)
عنوان به زبان ديگر :
(An examination of the Persian version of Qazvini’s Ajā’eb al.makhlooqāt (based on a MS dated 699 A.H
پديد آورندگان :
حيدرپور نجف‌آبادي، ندا فرهنگستان زبان و ادب فارسي
كليدواژه :
زكريا قزويني , عجائب المخلوقات و غرائب الموجودات , تحرير فارسي , نسخۀ 699ق
چكيده فارسي :
هر يك از دو تحرير عربي و فارسيِ عجائب المخلوقات زكريا قزويني توسط خودِ او بازبيني شده و سپس تصرّفاتي به دست ديگران در آن‌ها شده و در نتيجه، پيچيدگي‌هايي به هر دو تحرير راه يافته است. تصرّفات و برافزوده‌هاي جديد در متن فارسي، اين گمان را به‌وجود آورده بود كه متن عربي بعد از زمان قزويني به فارسي ترجمه شده است؛ در حالي كه مقايسۀ تاريخ‌هاي تحرير عربي و تحرير فارسي نشان مي‌دهد كه برخلاف تصوّر رايج، متن فارسي پيش از متن عربي نوشته شده و بنابراين، تحرير فارسي هم از خود قزويني است. شناسايي نسخۀ مورّخ 699ق از تحرير فارسي كه عاري از تصرّفات است، امكان بررسي دقيق متن فارسي و عربي را فراهم آورده است. در اين مقاله به كمك همين نسخه و سنجش آن با ديگر نسخه‌ها و رجوع به منابعي چند، اطلاعات پيشين دربارۀ قزويني و عجائب المخلوقات نقد و بررسي، و نو يافته‌هايي ارائه شده است.
چكيده لاتين :
Each one of the two Arabic and Persian versions of Zakarria Qazvini’s Ajā’eb al-makhlooqāt was revised by him personally, and then underwent some unjustified changes by others; as a result, certain complications found their way into both versions. The unwarranted changes in and the new additions to the Persian text have led to the assumption that the Arabic vertion was translated into Persian after Qazvini’s time. Nonetheless, a comparison between the dates of the Arabic and Persian versions indicates that, despite the prevalent view, the Persian version had been written before the Arabic text. Therefore, the Persian version belongs to Qazvini himself. The identification of the 699 H.- MS of the Persian version, which is free of manipulations has made it possible to undertake a painstaking study of both Arabic and Persian texts.
In the present article, with the help of the Mar’ashi MS and its comparison with other manuscripts and by consulting several sources, the previous information about Qazvini and his Ajā’eb al-makhlooqāt has been critically reviewed and new findings have been presented.
