برگه‌هايي از قرآني كهن و پراكنده در جهان در موزۀ رضا عباسي تهران

Folios of an old Qur’an, scattered around the world, In the Reza Abbasi Museum, Tehran

قرآن‌هاي كهنِ متعلق به قرون آغازين اسلامي، به‌ ويژه سه قرن نخست، كمياب و ارزشمندند. برگه­‌هايي از يكي از معدود مصاحف كوفي بسيار كهن در موزۀ رضا عباسي تهران نگهداري مي‌شود، كه هرچند اين برگه‌ها، مجزا و حتي داراي تاريخ‌هاي متفاوت بين قرن­‌هاي ­سوم و چهارم دانسته شده، در واقع همگي متعلق به يك مصحفند. برگه‌هاي ديگري از اين مصحف از حدود چهل سال پيش به حراجي­‌هاي لندن و از آن‌جا به موزه‌­ها و كلكسيون­‌هاي شخصي در ديگر نقاط جهان راه يافته و تاريخ كتابت آن‌ها قرن دوم هجري و دورۀ عباسيان دانسته شده است. مقالۀ حاضر به بررسي و معرفي نُه برگۀ موجود از اين قرآن در موزۀ رضا عباسي و برخي برگه‌هاي ديگر آن در خارج از ايران مي‌پردازد و مي­‌كوشد ويژگي‌هاي ظاهري و متني منحصربه‌فرد اين مصحف را نشان دهد كه در پاره‌اي موارد، مانند بازتاب قرائات شاذ و نادر و رسم‌الخط كلمات، جالب و كم‌نظير است.

Old Qur’ans, belonging to the early Islamic centuries, particularly the first three centuries, are rare and, for that reason, precious. Folios of one of the few Kufi copies of the Qur’an are kept at Tehran’s Reza Abbasi Museum. Although the folios are separate from one another, and even dated differently ranging between 3rd-4th centuries, indeed, they all belong to the same Qur’an. Since nearly forty years ago, other folios of this holy book have found their way to London auctions and, from there, to museums and private collections in other parts of the world, their transcription date having been reckoned at the 2nd century A.H. and the Abbasid time. The present article tries to explore and introduce the existing 9 folios of the Qur’an in the Reza Abbasi Museum as well as some other folios outside of Iran, with a view to demonstrating its unique visible as well as textual features of this Qur’an, some of which, such as the rare readings and orthography of words, are exceptionally interesting.