بررسي روند تأسيس كتابخانۀ ملي و توسعۀ آن تا 1320 ش با تكيه بر اسناد آرشيوي

National Library of Iran: establishment and early development Based on archival documents

هدف: بررسي روند تأسيس و توسعۀ كتابخانۀ ملي ايران از اواخر عهد قاجار تا پايان پهلوي اول. روش/رويكرد پژوهش: در اين پژوهش برپايۀ اسناد و منابع تاريخي و به‌شيوۀ توصيفي - تحليلي به موارد زير پرداخته مي‌شود: 1. عوامل سياسي - اجتماعي مؤثر در پيدايش كتابخانۀ ملي؛ 2. تأثير غرب در پيدايش كتابخانۀ ملي در ايران؛ 3. روند قانون مند شدن و دولتي‌شدن كتابخانۀ ملي يافته‌ها و نتيجه‌گيري: افزايش روابط ايران و غرب در دورۀ قاجار و الگو برداري از پيشرفت‌هاي فرهنگي و تمدني نظير پيدايش صنعت چاپ، توسعۀ مدارس، ايجاد مؤسسات آموزش عالي، افزايش شمار تحصيل‌كردگان و تكاپوي چهره‌هاي روشن ‌فكر و فرهنگ ‌دوست، زمينۀ پيدايش كتابخانۀ ملي را در ايران فراهم كرد. هستۀ اوليۀ اين كتابخانه از ادغام دو كتابخانۀ مهم آن دوره يعني كتابخانۀ دارالفنون و معارف تشكيل شد. در سال 1356ق/1316ش براي نخستين ‌بار سازمان و تشكيلات اين كتابخانه بانام دايرۀ كتابخانۀ ملي دولتي شكل گرفت و ساختمان آن با تلاش مهدي بياني و علي‌اصغر حكمت و نقشۀ طراحي‌شدۀ آندره گدار، در ميدان مشق تهران احداث شد.

Purpose: To investigate the process of establishment and early development of the National Library of Iran Methodology and Research Design: Data was collected from archival documents and library resources Findings and Conclusions: Expansion of relations with the West in the later Qajarid period inspired Iranians to adopt European nations’ culturarl initiatives. Introduction of printing technoloty, establishminet of European style schools and higher education institutions, the increase of the educated population facilitated the foundation of a national library. An act passed the Parliament 1937 established the National Library as a depertment under the Ministry of Education. The core collections of the newly established National Library were the collection of the Darolfonoon polytechnic and the collection of the Maaref public library. Two prominent figures instrumental in the formation of the Library were the Education Minister, Ali Asghar Hekmat (1896-1980) and Mehdi Bayani (1906-1967) who headed the Library for the next 25 years. Also a modest building was designed by the French architect André Godard (1881-1965).