شناسايي و ارايه راهكارهايي در جهت مديريت بهينه مصرف آب شرب (مطالعه موردي؛ روستاهاي شهرستان تبريز)

Identifying and providing solutions for optimal drinking water management (A Case study; villages of Tabriz county

با توجه به اهميت آب شرب در نواحي روستايي، توجه هر چه بيشتر به عوامل تأثيرگذار بر مصرف بي‌رويه آب و شناسايي اين عوامل، رويكردي مناسب جهت شناسايي تهديدات اين حوزه خواهد بود. اين مقاله به بررسي وضعيت مصرف آب شرب در سطح روستاهاي شهرستان تبريز و شناسايي عوامل تأثيرگذار و همچنين به تعيين وزن تأثيرگذاري هر يك از آنها و نهايتاً به اولويت‌بندي عوامل و ارايه راهكارهايي جهت مديريت بهينه مصرف آب شرب پرداخته است. نتايج حاصل از اطلاعات ميداني از طريق پرسشنامه‌هايي به تعداد 1320 نفر از مصرف‌كنندگان، 28 نفر از كارشناسان و از سطح 44 روستاي شهرستان و تجزيه و تحليل‌ عاملي و تحليل كلاستر نشان مي‌دهد كه عوامل مديريتي، فرهنگي، بهداشتي و رفاهي، فني، حقوقي- قانوني، اقتصادي، رواني، اجتماعي و ... از جمله مهم‌ترين عوامل تأثيرگذار در مصرف بي‌رويه آب شرب به شمار مي‌آيند. با توجه به مدل تحليلي تحقيق (مدل برايسون) و پس از شناسايي نقاط ضعف و تهديدات و نقاط قوت و فرصت‌ها، اقدام به ارايه راهبردهاي چهارگانه: 15 راهبرد تدافعي، 8 راهبرد رقابتي، 23 راهبرد بازنگري و 14 راهبرد تنوعي گرديد، همچنين در اين تحقيق روايي صوري و محتوايي ابزار تحقيق براساس نظر كارشناسان بررسي و تاييد شده و پايايي پرسشنامه‌ها با استفاده از آلفاي كرونباخ در مطالعه مقدماتي با حجم نمونه 82 نفر، با مقدار 0/71 مورد تاييد قرار گرفته است و نكته بسيار مهم اينكه، فراواني نقاط ضعف و تهديدات در زمينه مصرف آب و موارد و علل مصرف بي‌رويه آن، بسيار بيشتر از نقاط قوت و فرصت‌ها آن بوده و اين مسأله بيان كننده پايين بودن آستانه آسيب‌پذيري از نظر توسعه‌ي منطقه‌اي در حوزه‌ي آب شرب مي‌باشد. لازم است تا با بهره‌گيري از راهبردهاي تدافعي و بازنگري به كاهش و رفع نقاط ضعف و تهديدات با استفاده از نقاط قوت و فرصت‌ها پرداخته شود.

Considering the importance of drinking water in the rural areas, identifying and paying more attention to the factors concerning wasteful and improper consumption of water would be an appropriate approach to pinpoint the hazardous risks in this regard. This article, investigates the status of drinking water in Tabriz villages and identifies the effective factors on water consumption and also determines the weight impact of each one. Finally it prioritizes the factors and provides strategies for optimal management of drinking water consumption in the villages of the county. The results obtained from the field treatment information with 1320 questionnaires filled by the consumers, 28 experts, 44 villages in addition with undergoing factor analysis and cluster analysis suggest that elements such as management, cultural, health, welfare, technological, legal, economical, psychological, and social factors . are among the most important ones behind the improper consumption of drinking water. According to the analysis model, after identifying the weaknesses, threats, strengths and opportunities, four strategies are recommended. These are 15 defensive strategies, 8 competitive strategies, 23 review strategies and 14 diversity strategies. Furthermore, the content an face validity of the research tool used for this research was reviewed and confirmed by professional the reliability of questionnaires was also confirmed by using Cronbach's alpha in the preliminary study with a sample size of 82 individuals and value of 0/71. The various internal and external weaknesses and threats, reasons and causes of wasteful consumption in the field of water consumption are far more than of its internal and external strengths and opportunities. This indicates the low threshold of vulnerability of this city in terms of regional development in the area of drinking water therefore it is necessary to exploit defensive and review strategies to address the issues of the weaknesses and threatening risks of the region