بررسي و تحليل هسته هاي عملكردي و تأثير آن بر تعادل ساختار فضايي شهر(مورد: كلانشهر تبريز)

Investigation and analysis of functional nuclei and its effect on the balance of spatial structure of the city. Case study : Tabriz

هدف از ­اين پژوهش بررسي تعادل يا عدم تعادل ساختار فضايي كلانشهر تبريز بر اساس هسته­ هاي عملكردي مي­باشد. روش تحقيق انجام پژوهش توصيفي و از نوع علي- همبستگي مي­باشد. ابزارگردآوري اطلاعات و داده­ها به صورت كتابخانه ­اي بوده است. داده­ها شامل فعاليت­هاي شهري مي­باشند كه از سرشماري كارگاه­هاي كشور استخراج شده است. تعداد شاخص­ هاي فعاليت­ها 25 مورد بود كه در 5 شاخص اصلي صنعتي- توليدي، تجاري، اداري- مالي، خدماتي و تفريحي - گردشگري گنجانده شده است و­اين پنج مولفه به عنوان هسته ­هاي عملكردي كلانشهر در نظر گرفته شده­اند. براي تحليل توزيع هسته ­هاي عملكردي فعاليت­ها و جمعيت در سطح كلانشهر تبريز از روش تخمين تراكم كرنل، براي تحليل الگوهاي فضايي از مركز ميانگين و بيضي انحراف معيار، براي مدلسازي همبستگي­ هاي فضايي از رگرسيون وزني جغرافياي و رگرسيون حداقل مربعات استفاده شده است. نتايج تحقيق نشان مي­دهد كه الگوهاي فضايي هسته­ هاي عملكردي به صورت تك هسته اي مي باشد و ساختار فضايي شهر تبريز به صورت تك قطبي و تمايل به مركز شهر مي باشد. شهر تبريز در سير تحول خود هنوز با شكل گيري كلانشهر چند هسته اي فاصله زيادي دارد و هسته هاي فرعي هنوز نتوانسته ­اند در جذب فعاليت­ها و جمعيت موفق عمل كنند. نتايج همبستگي فضايي نيز نشان مي­دهد كه ارتباط مثبتي بين هسته ­هاي عملكردي و توزيع جمعيت وجود دارد و تقويت هسته هاي عملكردي باعث تمركز جمعيت به ويژه در مركز شهر خواهد شد.

The aim of this research is to investigate the spatial structure of Tabriz Metropolis based on functional nuclei. The research method is descriptive-analytic research of causal-correlation type. Data collection was done in a library method. Data includes urban activities that are extracted from the census. The number of activity indicators is 25, which is classified in five main industrial, commercial, administrative, financial, service and recreational categories. an‎d these are considered as metropolis functional nuclei. To analyze the distribution of functional nuclei from the kernel density estimation method, for analyzing spatial patterns from the mean center and the elliptic of the standard deviation, spatial correlation modeling of geographical weight regression and least squares regression have been used. The results of the research show that the spatial patterns of the functional nuclei are single-core. Tabriz is still far away from the formation of a multi-core metropolis and core subsidiary have not yet succeeded in attracting their activities and population. Spatial correlation results also show that there is a positive relationship between functional nuclei and population distribution and strengthening functional nuclei will focus the population, especially in the city center.