كليدواژه :
برنامه درسي , عقلانيت , عقل نظري و عملي , عقلانيت در برنامه درسي , جهتگيريهاي برنامه درسي , فلسفه اسلام
چكيده فارسي :
اين پژوهش كه با تكيه بر روش توصيفي و تحليلي و با هدف تبيين عقلانيت نظري و عملي در جهتگيريهاي عقلاني برنامه درسي و نيز به‌منظور بررسي ارتباط بين آن دو با نگرش به عقل نظري و عملي در فلسفه اسلامي انجام شده است، بر اين فرض مبتني است كه عقلانيت به‌عنوان يكي از جهتگيريهاي برنامه درسي از مباني گوناگون به‌ويژه از مباني فلسفي سرچشمه مي‌گيرد.
يافته‌ها نشان مي‌دهد كه جهتگيريهاي عقلاني برنامه درسي بر يكي از دو عقلانيت نظري يا عملي استوار هستند؛ درحالي‌كه عقل‌گرايي آكادميك مورد نظر آيزنر و ولنس، سنت‌گرايي عقلاني شوبرت و عقلانيت ابزاري تايلر، بيشتر ريشه در عقلانيت نظري دارند و عمل فكورانه شوآب با دوري جستن از عقلانيت نظري، عقلانيت عملي را در موقعيت‌هاي ويژه به‌كار مي‌بندد. براساس ديدگاه بسياري از فلاسفه اسلامي، با وجود تمايز عقل نظري و عملي، اين دو با هم مرتبط هستند. عقل عملي با كمك و پشتوانه عقل نظري، به درك امور جزئي مي‌پردازد و صنايع و اعمال را از آن استنباط مي‌نمايد. در نتيجه، برنامه‌ريزان درسي هم با باورهاي عقلاني، آراي كلي، تصميم‌گيري‌ها و اهداف از پيش تعيين شده مواجه‌اند و هم در راستاي باورهاي كلي، روش‌ها و وسايل مختلفي را در موقعيت‌هاي ويژه برمي‌گزينند و حتي تغييراتي را در اهداف واسطي و جزئي به‌وجود مي‌آورند
چكيده لاتين :
This study, done with a descriptive-analytical method aiming at explaining the theoretical and practical rationality in rational orientations of the curriculum as well as investigating the relationship between them and the attitude towards theoretical and practical intellect in Islamic philosophy, is based on the hypothesis that rationality as one of the orientations of the curriculum is originated from the various foundations especially the philosophical foundations.
The findings of the study show that rational orientations of the curriculum are based on one of the two rationalities, i.e. theoretical rationality or practical rationality; this is while academic rationalism put forward by Eisner and Vallance, Schubert’s rational traditionalism, and Taylor’s instrumental rationality are mostly rooted in theoretical rationality; and Schwab’s deliberative action, by distancing from theoretical rationality, applies practical rationality in special situations. According to the views of many Islamic philosophers, despite the distinction between theoretical and practical reason, they are interrelated. Practical intellect, assisted and backed by theoretical intellect, deals with minor affairs and infers industries and actions from it. As a result, lesson planners are faced with predetermined rational beliefs, general opinions, decisions and goals. Besides, they choose, along with general beliefs, various methods and means in certain situations, and even make changes in intermediate and minor goals.
