تحليل فضايي ابعاد اجتماعي و كالبدي مسكن در مناطق شهر اهواز

Spatial Analysis of Social and Physical Dimensions of Housing in Ahwaz City

در مقولۀ مسكن، تهيۀ طرح و برنامه ­هاي توسعه با توجه به ابعاد اجتماعي و كالبدي مسكن مي ­تواند از شكاف و نابرابري در رفاه سكونتي ساكنان و رشد بي ­برنامۀ شهر جلوگيري كند. بر اين اساس، اين پژوهش با هدف تحليل فضايي ابعاد اجتماعي و كالبدي مسكن، تناسب بين عرضه و تقاضاي مسكن و ارتباط كمبود مسكن با گسترش افقي در شهر اهواز انجام شده است. نوع پژوهش «كاربردي- توسعه ­اي» و روش انجام آن «توصيفي- تحليلي» است. گردآوري داده ­ها با روش كتابخانه­ اي- اسنادي صورت گرفت. از 20 شاخص اجتماعي و كالبدي براي سطح ­بندي مناطق شهر اهواز استفاده شده است. براي تجزيه و تحليل داده ­ها از روش ­هاي رتبه­ بندي مافوق و مادون (SIR)، هولدرن، آنتروپي شانون و ضريب همبستگي پيرسون و همچنين نرم­ افزار Visual PROMETHEE استفاده شده است. نتايج حاصل از يافته ­ها نشان داد كه در شاخص­ هاي اجتماعي و كالبدي، مناطق 2، 3، 4 و 8 در وضعيت مطلوبي قرار دارند. اما مناطق 1، 6 و 7 در شرايط مناسبي از لحاظ شاخص ­هاي اجتماعي و كالبدي نيستند. اين امر بيانگر عدم تعادل توزيع مسكن مناسب در شهر اهواز است. ضريب همبستگي پيرسون با ميزان sig دو طرفۀ 0/501 نشان ­دهندۀ عدم تناسب عرضه و تقاضاي مسكن در اين شهر است. همچنين، حاصل روش ­هاي هولدرن و آنتروپي شانون نمايانگر توسعۀ مساحت مسكوني از سال 1385 تا 1390 است، ولي اين توسعه بدون توجه به تقاضاي مسكن در مناطقي صورت گرفته است كه مسألۀ كمبود مسكن در آنها شديد نبوده است. اين امر نشانگر رشد ناپايدار شهر اهواز در بخش مسكن است.

In housing category, preparation of plans and programs for social and physical dimensions of housing can prevent gaps and inequalities of resident’s well-being and the city’s unplanned growth. Accordingly, the aims of the present study are: the spatial analysis of social and physical dimensions of housing, showing the imbalance proportion of supply and demand for housing, and showing the relationship of housing shortage with horizontal expansion of Ahwaz city. Based on type the present study is an "applied-developmental" and based on method it is a "descriptive-analytical" research. Required data was collected using a library-documentary method. A total number of 20 social and physical indicators were applied for leveling the regions of Ahwaz city. Data analysis was done based on several methods such as; Superiority and Inferiority Ranking (SIR), Holdren, Shannon's Entropy, Pearson Correlation Coefficients, and Visual PROMETHEE software. Findings of the present study indicated that regions 2, 3, 4 and 8 are in a favorable situation in terms of social and physical indicators, whereas, regions 1, 6 and 7 possess a different social and physical situation. It shows an imbalance distribution of affordable housing across the city of Ahwaz. The Pearson correlation coefficient with a sig of two-sided 0.501 confirmed the imbalance supply and demand of housing in Ahwaz. Also, the results of Holdren and Shannon’s entropy methods represented an unplanned expansion of residential areas during 2006 to 2011, but such development was not coincident with housing demand and has taken place in regions where housing shortages have not been severe. This can be considered as an indicator of unsustainable growth of Ahvaz city in the housing sector.