تحليل اثرات توسعه گردشگري بر تغييرات كاربري اراضي روستاهاي ييلاقي شهرستان بينالود

Analyzing the Effects of Tourism Development on Land Use Changes of Binaloud County’s Rural Areas

مطالعه حاضر با هدف بررسي اثرات توسعه گردشگري در نواحي روستايي و با تأكيـد بـر تغييرات كاربري اراضي انجام شده است؛ زيرا توسعه روزافزون فعاليت­ هاي گردشگري به ويژه در روستاهاي حاشيه پيرامون شهري، سبب تغييرات كالبدي گسترده ­ا ي در روستاهاي داراي جاذبه طبيعي شده است. دراين مطالعه از روش­ شناسي توصيفي- تحليلي با استفاده از شيوه كتابخانه ­اي و ميـداني در جمع آوري داده ­هـا استفاده شده است. داده ­ها بر اساس شاخص ­هاي استخراج شده از ادبيات نظري و تكميل 356 پرسشنامه محقق­ ساخته در 10 سكونتگاه روستايي با جاذبه گردشگري شهرستان بينالود انجام گرفته است. روايي پرسشنامه از طريق پانل تخصصي و پايايي آن نيز در مؤلفه ­هاي مختلف از طريق روش آلفاي كرونباخ مورد تأييد قرار گرفت. براي تحليـل داده ­هـا از آمـار توصيفي و آمار استنباطي شامل آزمونT تك ­نمونه­ اي براي مقايسه ميانگين­ هاي شاخص ­ها و مؤلفه ­ها، آزمون همبستگي پيرسون و مدل رگرسيون استفاده شده است. همچنين از مدل اولويت­بندي وايكور براي سنجـش بيشترين تغييرات كاربري اراضي در نواحي روستاييِ موردبررسي استفاده شد. يافته­ ها نشان مي­دهد كه بين حضور گردشگران با مؤلفه ­هاي تغييرات كالبدي، تمايل به تغيير كاربري، تحولات ساختاري-ارتباطي و تحولات اقتصادي در روستاها ارتباط معناداري وجود دارد. همچنين يافته ­هاي رگرسيوني گوياي اين نكته است كه بخش قابل توجهي از متغير وابسته (تغييرات كاربري) توسط متغير مستقل (حضور گردشگران) قابل تبيين است و نيز بررسي نتايج رتبه­ بندي روستاهاي مورد مطالعه به لحاظ تأثيرپذيري تغييرات كاربري اراضي از گردشگري نيز بيانگر اين است كه روستاهاي مايان عليا، سفلي و وسطي بيشتر دچار تغييرات كاربري اراضي شده ­اند.

The present study is aimed to investigate the effects of tourism development on land use changes in rural areas. The development of tourism activities results in massive structural change in rural areas with natural attractions. A descriptive-analytical method is adopted by the present study. Based on the literature review, a questionnaire was formulated and completed by 356 villagers in 10 touristy villages of Binaloud county. The validity of questionnaire was confirmed by a panel of experts and its reliability was confirmed by Cronbach's alpha coefficient. The data were analyzed using SPSS software, including T-test to compare the mean of indices, Pearson correlation and regression model. Also the villages were ranked by Vickor multi-criteria programming method to assess the changes occurred in their land use. Results indicated that there is a significant correlation between the presence of tourists and four components of: 1- physical changes, 2- incentives for more land use changes, 3- structural and communication changes and 4- economic changes in rural areas. The regression results revealed that a considerable part of the dependent variable (land use change) is explained by the independent variable (the tourists). Also, the results of the ranking of the studied villages in terms of the impact of land use changes on tourism indicated that three villages namely: MayanOlia, Mayansofla and Mayanvosta have experienced more land use changes than the others.