ارزيابي تأثير ضوابط و مقررات شهرسازي و ساختماني بر تحقق‌پذيري نظام ارتفاعات (طرح بازنگري طرح تفصيلي منطقه چهار اصفهان)

رشد شتابان شهرنشيني در نيم قرن معاصر ايران موجب گسترش فزاينده محدودۀ شهرها و توسعه ساخت‌وساز در آن‌ها شده است. ازجمله مسائل و چالش‌هاي مهمي كه در شهرهاي ايران و بخصوص در كلان‌شهرها مطرح است؛ عدم توفيق طرح‌هاي توسعه شهري در كنترل تراكم و ارتفاع شهر است. رويدادي كه در كلان‌شهر اصفهان باعث گسترش صددرصدي محدوده شهر با تراكم جمعيتي حدود يك‌صد نفر در هكتار، خارج از برنامه و طرح‌هاي توسعه شهري مصوب در اراضي پيراموني و عمدتاً كشاورزي شده است؛ همچنين با وجود حدود 2500 هكتار بافت فرسوده مصوب و به همين ميزان بافت فرسوده غير مصوب، در قياس با محدوده حدود 21000 هكتاري شهر[1]، نوسازي و توسعه بافت‌هاي دروني نيز، ناكام بوده است. در باب ارزيابي ميزان تحقق‌پذيري اين طرح‌ها، كتب و پژوهش‌هاي متعددي به رشته تحرير درآمده كه عمدتاً به تأثيرپذيري اين طرح‌ها از عوامل بيروني همچون شرايط اقتصادي، اجتماعي، سياسي و ارزيابي ميزان تحقق‌پذيري آن‌ها تحت تأثير آن‌ها پرداخته است. آنچه در اين پژوهش كه با روش تحليلي_توصيفي و در مقياس يكي از مناطق پانزده‌گانه شهر اصفهان انجام گرفت، بررسي تأثير دو عامل كالبدي بافت مسكوني يعني الگوي قطعه‌بندي و الگوي شبكه معابر بر نظام ارتفاعات مصوب محدوده منطقه 4 و با هدف ارزيابي ميزان تحقق‌پذيري ارتفاع و تراكم پيش‌بيني‌شده در آخرين طرح توسعه شهري آن منطقه يعني طرح بازنگري طرح تفصيلي ابلاغي سال 1393 بود. طبق آمار و نقشه ارتفاعات حاصله از اين پژوهش، نظام ارتفاعات تحقق‌پذير در منطقه 4 با نظام ارتفاعات مصوب آن داراي مغايرت اساسي بوده و همچنين 24 درصد تراكم پيش‌بيني‌شده در افق طرح، محقق نخواهد شد.

The fast growth of urbanism in Iran throughout the last half-century resulted in upholding the expansion of cities as well as the promotion of constructions thereof. Of significant problems and challenges Iran’s cities and metropolises, in particular, are exposed to, is the failure of urban development plans in control of city height and density. A matter which has led to 100% expansion of the city area with a population density about 100 individuals in each acre of Isfahan metropolis, in a way that is far beyond the urban predicted developing plans in surrounding areas and mostly agriculture fields. As for the existence of about 2500 acres approved archaic fabric as well as similar disapproved archaic fabric in comparison with the 21000-acre area of the city, it has been ineffective regarding the renovation and development of inner fabrics. There are multiple books and studies about the performance of these plans mostly on impressibility of these plans from external factors such as economic, social, politic conditions and the evaluation of their implementation level under their influence. What is discoverable in this study in a descriptive-analytic way and in the scale of one district out of 15 districts of Isfahan is the exploration of two residential fabric physical factors, i.e., segmentation and passage network patterns on attested heights by-law for district-4 for the evaluation of implementation level of predicted height and density in its last urban development plan, that is, comprehensive plan revision enacted in 2014. According to the records and maps achieved from the present study, the height plan implementable in district 4 is in contrast with attested height plan; likewise, the 24% density predicted in its perspective is not accessible.