تدوين چارچوبي منسجم براي ارزيابي راهبردي محيط زيستي بر اساس مفاهيم و تئوري ‌هاي تفكر تاب آوري

Development of Integrated Framework for Strategic Environmental Assessment Based on the Principles and Theories of Resilience Thinking

زمينه و هدف: امروزه ارزيابي راهبردي محيط‌ زيستي به عنوان ابزاري براي وارد كردن ملاحظات محيط ‌زيستي در مراحل اوليه تصميم‌گيري مورد توجه برنامه‌ريزان قرار گرفته است. انديشمندان مشخصه‌هايي مانند توجه به ارتباط بين لايه‌هاي مختلف تصميم‌گيري از سطح سياست تا اجرا، توجه به بستر فرهنگي - سياسي و ساختار سازماني توسعه و نيز در نظر گرفتن ملاحظات اقتصادي - اجتماعي را به ارزيابي راهبردي محيط‌ زيستي نسبت داده اند. روش بررسي: علي‌رغم برشماري اين خصوصيات، فرايند معمول ارزيابي راهبردي محيط ‌زيستي، توانايي ارزيابي جامع اثرات در بستر فرهنگي، اجتماعي و اكولوژيكي را ندارد. همچنين براي سنجش پايداري انواع توسعه، از معيارهايي استفاده مي شود كه نتيجه شفافي را در اختيار تصميم‌گيران قرار نمي‌دهد. به همين دليل در اين مطالعه فرايند و ساختار ارزيابي راهبردي محيط‌ زيستي بر اساس مباني نظري رويكرد تاب‌آوري ارتقاء يافته است. بر اساس رويكرد تاب‌آوري، عدم قطعيت‌ها و اختلالات در سيستم‌هاي اجتماعي- اكولوژيكي قابل تحليل است. همچنين با استناد به رويكرد تاب‌آوري مفهوم چند مقياسي در فرايند ارزيابي وارد مي‌شود. يافته ها: در اين مطالعه فرايند سه مرحله اي براي ارزيابي راهبردي محيط ‌زيستي پيشنهاد شده است. هر يك از مراحل بر اساس مفاهيم اصلي رويكرد تاب‌آوري تنظيم شده است. بحث و نتيجه گيري: مجموع اين خصوصيات ارزيابي‌هاي محيط ‌زيستي را بر اساس آينده غير قابل پيش بيني، اجتناب ناپذير بودن تغيير و آسيب پذيريِ سيستم‌هاي اكولوژيكي امكان پذير مي سازد.

Background and purpose: Nowadays environmental strategic assessment as a tool for incorporating environmental considerations into the early stages of decision making has attracted the attention of planners. Scholars have attributed characteristics such as attention to the relationship between different layers of decision-making from policy making to implementation, consideration of cultural- political context and organizational structure of development as well as reflection of socio-economic considerations to environmental strategic assessment. Method: Despite these characteristics, the usual process of strategic environmental assessment does not have the ability to comprehensively assess the effects of cultural, social and ecological contexts. Criteria that do not provide clear results to decision makers are also used to measure the sustainability of development types. For this reason, in this study, the process and structure of the strategic environmental assessment based on the theoretical foundations of the resilience approach has been improved. Based on the resiliency approach, uncertainties and disturbances in socio-ecological systems can be analyzed. It is also incorporated into the evaluation process by reference to the multi-scale concept resiliency approach. Findings: In this study a three-step process for strategic environmental assessment is proposed. Each step is based on the basic concepts of the resiliency approach. Discussion and Conclusions: The sum of these characteristics makes environmental assessments possible on the basis of the unpredictable future, the inevitability of change, and the vulnerability of ecological systems.