روش شناسي تحليلي و چارچوبِ مرمت بناهاي معماري با تأكيد بر تعيين جايگاه آنها درحوزه‌هاي مداخلۀ طرح باززنده‌سازيِ محلات بافتهاي تاريخي(نمونۀ موردي ساباطهاي محله نوگ‌آباد بافت تاريخي نايين )

محلۀ نوگ­آباد واقع شده در انتهاي بازار يكي از محلات هفت­گانۀ بافت تاريخي نايين مي­باشد كه داراي ميراث تاريخي ارزشمندي است. از دهۀ پنجاه، به دنبال ترك محله توسط ساكنان قديمي و ورود گروه­هاي مهاجر و طبقات كم در آمد و همچنين خالي از سكنه شدن اكثر خانه­هاي محله، فرآيند فرسودگي اين محلۀتاريخي در تمام ابعاد كالبدي، اجتماعي و اقتصادي آغاز شد. ساباط­هاي اين محله كه بر روي گذرهاي اصلي احداث شده­اند؛ از عناصر معمارانۀ فضاهاي شهري محسوب مي­شوند. به تبعيت از اين فرآيند كلي، ساباط­ها نيز دچار آسيبهايي شده و در اكثر موارد، ديگر نقش گذشتۀ خود را دارا نيستند. سطح زيرين ساباط مربوط به فضاي عمومي گذر بوده و مالكيت فضاي قرارگرفته در تراز بالاي گذر نيز در ساباطهاي اين محله، در دو دستۀ عمومي و خصوصي قرار مي­گيرد. پژوهش حاضر از روش تحقيق توصيفي-تحليلي با تكيه بر مطالعات كتابخانه­اي و برداشتهاي ميداني، استفاده كرده و فرآيند شكل­گيري مقاله در پرتو ايجاد نظمي منطقي در مطالب پراكنده موجود با استفاده از راهبرد استدلال منطقي مي­باشد. هدف تحقيق با استفاده از رهيافتي كيفي، شناسايي توالي فعاليتها به منظور تدوين طرحهاي مرمتي بناهاي معماري است كه در قالب يك چارچوب تحليلي – روش شناختي، در ساباطهاي محله نوگ­آباد بافت تاريخي نايين، به عنوان نمونۀ موردي ارائه گردد. در پايان نتايج تحقيق نشان داد كه با توجه به ماهيت و كاركرد ساباطها به منظور ارايه دستورالعملهاي پيشنهادي مرمت آنها، تعيين جايگاه آنها در طرح باززنده­سازي محله ضروري است. به ترتيب، بررسي و ارزيابي طرحهاي فرادست بافت تاريخي، شناخت و تجزيه و تحليل محله توسط ماتريس سوات، تدوين اهداف و راهبردها در چهارمؤلفۀ(كالبدي، عملكردي، اجتماعي، اقتصادي)، از اولويتهاي طرح باززنده­سازي محله، قبل از تعيين حوزه ­هاي مداخله محسوب مي­گردند. حوزه ­هاي سه ­گانۀ مداخله بر اساس همگني كاربري­هاي موجود، پتانسيل نهفته، و شناخت كامل نسبت به محله، مشخص و تفكيك گرديده­ است. ساباطهاي اطمينان، باقريان و دو ساباط مسجد خواجه در حوزۀ مداخلۀ 1 با هدف تبديل شدن اين حوزه به يك مجموعه گردشگري- خدماتي قرار مي­گيرند. دو ساباط فاطمي و اميني در حوزۀ مداخلۀ 2 واقع شده­اند. اين حوزه با هدف تبديل به يك مجموعه مسكوني مطلوب و مناسب با نشاط شهري بر اساس نيازهاي ساكنان آن، تعريف شده است.

Nog-Abad district, located at the end of the bazaar, is one of the historic Nains's seven neighborhoods, which has a valuable historical heritage. Following the lack of provision of contemporary inhabitants' needs on the scale of the district and construction units in the historical context, migration began, followed by the displacement of the population, the replacement of non-indigenous peoples, the abandonment of some units, the beginning of exhaustion, and its gradual escalation. The sabats of this district, built on the main roads, are considered as architectural elements of urban spaces. Following this general process, sabats are also damaged and in most cases, they don’t have their previous role. The underlying surface of sabat was related to public space of passway and the ownership of the high space of the passageway is both public and private. The present study uses descriptive-analytic research methodology based on library studies and field observations and the process of forming the article is by creating a logical order in the available scattered content using the rational reasoning strategy. The purpose of the research is to use a qualitative approach to identify the sequence of activities in order to develop restoration plans of the architectural structures, which can be presented as a case study in the framework of an analytical-methodological framework in the district of Nogabad of Nain Historical Context. In the end, the results of the research showed that considering the nature and function of the sabats in order to provide their proposed restoration instructions, it is necessary to determine their position in the revitalization plan of the district. Accordingly, studying and evaluating historical plans, recognizing and analyzing the district by SWOT matrix, formulating goals and strategies in the four components (physical, functional, social, economic), are considered as the priorities of revitalization plan of district before determining interfering areas. Three-dimensional interventions have been identified and segregated based on the homogeneity of existing uses, latent potential, and complete recognition of the neighborhood. Etminan and Bagherian sabats and two Khajeh mosque sabats in intervention area 1 are aimed at becoming a touristservice complex. Two Fatemi and Amini sabats are located in intervention area 2. This area is defined with the aim of becoming a decent residential complex with urban vitality based on the residents' needs.