ارزيابي پتانسيل عملكرد و مقاومت هيبريدهاي جديد چغندرقند (Beta vulgaris L.) به بيماري ريزوكتونيا (Rhizoctonia solani)

Evaluation of yield potential and resistance to rhizoctonia (Rhizoctonia solani) disease of new sugar beet (Beta vulgaris L.) hybrids

پوسيدگي ريزوكتونيايي ريشه چغندر قند يكي از مهم‌ترين بيماري‌هاي مزارع چغندركاري كشور محسوب مي‌شود. استفاده از ارقام مقاوم باعث افزايش كارايي كنترل بيماري پوسيدگي ريشه چغندرقند و كاهش هزينه‌هاي توليد، به ويژه كاهش مصرف قارچ‌كش­ ها مي‌شود. استفاده از ارقام مقاوم بهترين راهكار براي كنترل اين بيماري معرفي شده است. با اين هدف و به منظور تعيين پتانسيل عملكرد هيبريدهاي جديد چغندرقند مقاوم به ريزوكتونيا، 92 هيبريد همراه با شاهدهاي مقاوم و حساس داخلي و خارجي در دو آزمايش 49 رقمي در سال 1395 در مزرعه تحقيقاتي ايستگاه اكباتان همدان مورد ارزيابي قرار گرفتند. بر اساس نتايج آزمايش و ميانگين اثر گرده افشان‌ها و سينگل كراس‌ها، 20 هيبريد برتر انتخاب و در پنج منطقه كرج، همدان، قزوين، تربت ­جام و شيراز در سال 1396مورد ارزيابي عملكرد قرار گرفتند. هيبريدهاي انتخابي از لحاظ مقاومت به بيماري ريزوكتونيا در شرايط ميكروپلات در همدان نيز مورد ارزيابي قرار گرفتند. آزمايش در هر دو سال در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با شش تكرار اجرا شد. نتايج ارزيابي مقاومت به بيماري نشان داد كه پنج هيبريد (با شماره­هاي 9، 13، 16، 4 و 18) نسبت به بيماري ريزوكتونيا مقاوم­تر از رقم اكباتان بودند و در خوشه اول قرار گرفتند. نتايج ارزيابي عملكرد در مناطق مختلف نيز نشان داد كه هيبريدهاي جديد از پتانسيل عملكرد قابل قبولي برخوردار بوده و اكثر آنها تفاوت معني‌داري با رقم مقاوم داخلي اكباتان نداشتند. با توجه به نتايج ارزيابي مقاومت و پتانسيل عملكرد در مناطق مورد ارزيابي، سه هيبريد (SC(P.395*P.90)*P.165) 4، (SC(P.395*P.90)*P.121) 9 و (SC(P.395*P.23)*P.165) 16 كه هم مقاومت و هم پتانسيل عملكرد بالاتري نسبت به رقم اكباتان داشتند، به عنوان هيبريدهاي اميد بخش مقاوم به ريزوكتونيا براي ورود به آزمايش‌هاي تعيين ارزش زراعي ارقام (VCU) شناسايي شدند.

Rhizoctonia root rot disease is considered as one of the important diseases in sugar beet. Using resistant cultivars decreses production costs, especially application of fungicides and increases the efficiency in controlling of root rot disease. Therefore, growing of resistant cultivars is considered the best approach for disease control. To achieve this goal and to determine yield potential of new sugar beet hybrids resistant to Rhizoctonia root rot disease, 92 hybrids as well as susceptible and resistant cultivars were evaluated in two experiments in research field of Ekbatan station of Hamedan, Iran in 2016. Considering the experimental results and with respect to the average effect of pollinators and single crosses, 20 hybrids were selected and evaluated in Karaj, Hamedan, Ghazvin, Torbate Jam and Shiraz regions in 2017. Evaluation of hybrids in term of resistance to rhizoctonia was simultaneously performed under micro-plot conditions in Hamedan. In both years (2015 and 2016), the experiment was conducted in randomized complete block design with six replications. The results of resistance evaluation under micro-plot conditions reavealed that five hybrids consisting; 9, 13, 16, 4 and 18 were more resistant than cv. Ekbatan for resistance to rhizoctonia root rot disease. Yield potential evaluation in different locations showed that new hybrids had desirable level of yield potential and most of them had no significant difference with cv. Ekbatan.Considering the results of resistance to rhizochtonia disease and yield potential evaluation, three hybrids no. 4 (SC(P.395*P.90)*P.165), no. 9 (SC(P.395*P.90)*P.121) and no. 16 (SC(P.395*P.23)*P.165) that were more resistance with higher yield potential in comparison with cv. Ekbatan were identified as promising hybrids for being evaluated in Value for Cultivation and Use (VCU) test.