پديد آورندگان :
پناهي، محمدحسن دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان , سلطاني، افشين دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان , زينلي، ابراهيم دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان , كلاته عربي، مهدي دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان , نه بنداني، عليرضا دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان
كليدواژه :
تاريخ كاشت , دماي كاردينال , روز زيستي , طول روز بحراني , گندم
چكيده فارسي :
به منظور محاسبه فراسنجه‌هاي (پارامترهاي) مورد نياز زير مدل فنولوژيك در مدل SSM-Wheat (دماهاي كاردينال، طول روز بحراني و ضريب حساسيت به طول روز) و تعيين تعداد روز زيستي (روز بيولوژيك) ژنوتيپ‌هاي گندم در استان گلستان، آزمايشي در 12 تاريخ كاشت با هشت ژنوتيپ گندم (مرواريد، تجن، كوهدشت، دريا، گنبد، آرتا، N-87-20 و N-87-19) در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تكرار در سالهاي زراعي 1391 و 1392 اجرا شد. در اين آزمايش از مدل بتا- درجه دوم براي توصيف رابطه تغييرات سرعت نمو تا ساقه رفتن با استفاده از دما و طول روز استفاده شد. نتايج نشان داد كه تفاوت معني داري بين ژنوتيپ‌هاي گتدم از نظر دماهاي كاردينال و طول روز بحراني وجود نداشت، ولي از نظر تعداد روز زيستي و ضريب حساسيت به طول روز تفاوت داشتند، بنابراين در مدل دماهاي كاردينال (پايه، مطلوب و سقف) براي كليه ژنوتيپ‌هاي گندم به ترتيب صفر، 28 و 40 درجه سانتيگراد در نظر گرفته شدند. بعلاوه طول روز بحراني در اين مدل 21 ساعت بدست آمد. ضريب حساسيت به طول روز براي ژنوتيپ‌هاي گندم بين 0/00272 تا 0/00691 تعيين شد. ژنوتيپ‌هاي گندم از نظر مراحل فنولوژيك كاشت تا سبزشدن (6/2 روز زيستي)، پنجه زني تا ساقه رفتن (7/9 روز زيستي)، آبستني تا سنبلهرفتن (3/4 روز زيستي)، سنبله رفتن تا گرده‌افشاني (6/4 روز زيستي) و از رسيدگي فيزيولوژيك تا برداشت (6/8 روز زيستي) تفاوت معني داري با يكديگر نداشتند، با اين حال از نظر مراحل فنولوژيك سبزشدن تا پنجه زني (6/5 تا 9/9 روز زيستي)، ساقه رفتن تا آبستني (4/7 تا 5/9 روز زيستي) و گرده‌افشاني تا رسيدگي فيزيولوژيك (21/1 تا 24/8 روز زيستي) داراي تفاوت معني داري بودند. نتايج ارزيابي مدل نشان داد كه مقدار جذر ميانگين مربعات خطا براي روز تا گرده افشاني و روز تا رسيدگي به ترتيب 7/7 (با ضريب تغييرات 10/3 درصد) و 7/1 (با ضريب تغييرات 5/2 درصد) روز بودند. در اين آزمايش فراسنجه هاي دماهاي كاردينال، طول روز بحراني، ضريب حساسيت به طول روز و روز زيستي با دقت قابل قبولي براي ارقام گندم در استان گلستان برآورد شدند.
چكيده لاتين :
To estimate required parameters of phenology sub-model in SSM-Wheat model (cardinal temperatures, critical photoperiods and photoperiod sensitivity coefficient) and to determine of the biological day for eight bread wheat genotypes (Morvarid, Tajan, Kohdasht, Darya, Gonbad, Arta, N-87-20 and N-87-19) in Golestan province of Iran in 12 sowing dates, an experiment was carried out using randomized complete block design with four replications during 2012 and 2013 cropping cycles. Beta-quadratic model was used to explain the relation of stem elongation rate of the wheat genotypes in response to temperature and photoperiod. The bread wheat genotypes did not have significant differences in critical photoperiod and cardinal temperature. However, they were significantly differ for biological day and photoperiod sensitive coefficient. Therefore, cardinal temperatures including; base, optimum and ceiling temperatures were used in 0, 28 and 40 °C, respectively, for all of genotypes in the model. In addition, the critical photoperiod fixed on 21 hours in this model. Coefficient of sensitivity to photoperiod varied from0.00272 to 0.0091 for genotypes. The bread wheat genotypes did not show significant differences in terms of biological days (bd) in phenological stages including; sowing to emergence (6.2 bd), tillering to stem elongation (7.9 bd), booting to heading (3.4 bd), heading to anthesis (6.4 bd) and physiological maturity to harvest maturity (6.8 bd). However, significant differences observed in phenological stages emergence to tillering (6.5-8.8 bd), stem elongation to booting (4.7-5.9 bd) and anthesis to physiological maturity (21.1-24.8 bd) among genotypes. Model evaluation indicated that root mean square error for biological days to anthesis and days to physiological maturity was 7.7 (with coefficient of variation 10.3%) and 1.7 (with coefficient of variation 2.5%), respectively. Therefore, parameters of cardinal temperatures, critical photoperiods, photoperiod sensitivity coefficient and biological day were estimated reasonably for bread wheat genotypes of Golestan province.
