پديد آورندگان :
رضايي زاد، عباس سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان كرمانشاه - بخش تحقيقات زراعي و باغي، كرمانشاه، ايران , زارعي سياه بيدي، اسداله سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان كرمانشاه - بخش تحقيقات زراعي و باغي، كرمانشاه، ايران , شيراني راد، اميرحسين سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر، كرج، ايران
كليدواژه :
باي پلات , تجزيه به مولفه هاي اصلي , تنش خشكي , عملكرد دانه , كلزا
چكيده فارسي :
اصلاح و توليد ارقام زراعي مناسب براي مناطق خشك و نيمه‌خشك از اهميت زيادي برخوردار است. آزمايش حاضر با هدف بررسي اثر تنش خشكي بر عملكرد و اجزاي عملكرد كلزا و شناسايي ژنوتيپ هاي با پتانسيل عملكرد بالا و متحمل به تنش خشكي انجام گرفت. براي اين منظور 18 لاين و رقم تجاري جديد كلزا تحت سه تيمار آبياري در ايستگاه تحقيقات كشاورزي اسلام آباد غرب، كرمانشاه، در دو سال زراعي 1393 تا 1395 مورد ارزيابي قرار گرفتند. تيمارهاي آبياري عبارت بودند از؛ آبياري كامل (شاهد)، قطع آبياري از مرحله خورجين دهي تا انتهاي فصل رشد و قطع آبياري از مرحله گلدهي تا انتهاي فصل رشد. نتايج نشان داد كه از اجزاي عملكرد، تعداد دانه در خورجين و وزن هزار دانه به‌طور معني‌داري تحت تأثير تنش خشكي قرار گرفتند. وزن هزار دانه در تيمار قطع آبياري از مرحله خورجيندهي و گلدهي به ترتيب 12/8 و 24/4 درصد كاهش يافت. كاهش تجمعي اجزاي عملكرد دانه در شرايط تنش خشكي باعث كاهش 32/3 و 41/3 درصد در عملكرد دانه، به ترتيب در تيمارهاي قطع آبياري از مرحله خورجين دهي و گلدهي شد. نتايج تجزيه همبستگي نشان داد كه ارتباط ضعيفي بين عملكرد دانه در شرايط آبياري كامل و تنش خشكي وجود داشت، بنابراين از شاخص هاي تحمل خشكي براي شناسايي ژنوتيپ هاي داراي پتانسيل عملكرد بالا و متحمل به تنش خشكي استفاده شد. نمودار سه‌بعدي بر اساس عملكرد دانه در شرايط آبياري كامل، قطع آبياري از مرحله خورجين دهي و شاخص STI نشان داد كه ژنوتيپ هاي GKH2624، GKH3705، نيما، Neptune، GKH0224 و HW118 در گروه A قرار گرفتند. در تيمار قطع آبياري از مرحله گلدهي ژنوتيپ هاي GKH2624، GKH3705، نيما، Neptune، GKH0224، HW118، Wpn6 و L155 در گروه A قرار گرفتند. بر اساس نمودارهاي سه‌بعدي و باي پلات حاصل از تجزيه به مولفه‌هاي اصلي در شرايط تنش شديد (تيمار قطع آبياري از مرحله گلدهي)، ژنوتيپ‌هاي WPn6، HW118، نيما وGKH2624 به‌عنوان ژنوتيپ هاي متحمل به تنش خشكي و با پتانسيل عملكرد بالا شناخته شدند.
چكيده لاتين :
Breeding and production of drought tolerant cultivars for arid and semi-arid area is very important. The present experiment was carried out to evaluate the effects of drought stress on seed yield and yield components of oilseed rape as well as identification of high yielding and drought stress tolerant genotypes. Eighteen new winter oilseed rape lines and commercial cultivars were evaluated under three moisture conditions in two cropping seasons (2014-2016) in agricultural research station of Islamabad-e-Gharb, Kermanshah, Iran. The three moisture conditions included: full irrigation, irrigation withhold from the flowering and from silique development stages. Results showed that among the yield components, numbers of seeds per silique and 1000-seed weight were significantly affected by drought stress. The reduction in 1000-seed weight under irrigation cut off from silique development stage and flowering stage was 12.8% and 24.4%, respectively. Cumulative reduction in yield components under drought stress conditions caused a significant decrease in grain yield by 32.3% and 41.3%, under irrigation cut off from silique development and flowering stage, respectively. Correlation analysis showed that there was a weak relationship between yield in full irrigation and drought stress conditions, therefore, using drought tolerance indices to screen genotypes with high yield potential and drought stress tolerant is essential. Three dimensional diagrams based on seed yield in full irrigation condition, irrigation cut off condition from silique development stage and STI showed that genotypes GKH2624, GKH3705, Nima, Neptune, GKH0224 and HW118 were located in group A, while under irrigation cut off condition from flowering stage genotypes GKH2624, GKH3705, Nima, Neptune, GKH0224, HW118, Wpn6 and L155 were classified in group A. In general, according to biplot derived from principal components analysis and 3-D graphs, under severe drought stress (irrigation cut off from flowering stage), genotypes WPn6, HW118, Nima and GKH2624 were identified as drought tolerant genotypes with high yield potential.
