تأثير پليمر سوپر جاذب و كود دامي بر كارآيي مصرف آب ارقام گندم (.Triticum aestivum L) در رژيم هاي مختلف آبياري

The Effect of Super Absorbent Polymer and Manure Fertilizer on Water Use Efficiency of Wheat (Triticum aestivum L.) Cultivars under Different Irrigation Regimes

به ‌منظور بررسي اثر پليمر سوپر جاذب و كود دامي بر كارآيي مصرف آب ارقام گندم در شرايط مختلف كم آبي، آزمايشي به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال زراعي 97-1396 در مزرعه تحقيقاتي ساعتلوي استان آذربايجان غربي اجرا شد. فاكتور اول آبياري در دو سطح شرايط مطلوب و تنش خشكي انجام شد و فاكتور دوم شامل سوپرجاذب به ميزان 200 كيلوگرم در هكتار، كود دامي به ميزان 40 تن در هكتار، مصرف توأم آنها و عدم مصرف كود (شاهد) و فاكتور سوم شامل سه رقم گندم آبي (ميهن، حيدري و زرينه) بود. نتايج نشان داد تنش خشكي در مقايسه با آبياري مطلوب، عملكرد دانه، شاخص كلروفيل، شاخص برداشت و محتواي نسبي آب برگ را به‌ترتيب به‌ميزان 32، 22، 24 و 19 درصد كاهش داد. بيشترين دماي برگ (33/10 درجه سانتي‌گراد) در شرايط تنش خشكي و عدم مصرف كود و كمترين دماي برگ (21/99 درجه سانتي‌گراد) در شرايط آبياري مطلوب و مصرف توأم سوپر جاذب و كود دامي به‌دست آمد. بيشترين كارآيي مصرف اقتصادي آب (1/34 كيلوگرم بر مترمكعب) و كارآيي مصرف بيولوژيك آب (4/10 كيلوگرم بر مترمكعب) در شرايط تنش خشكي و مصرف توأم سوپر جاذب و كود دامي مشاهده شد. در بين ارقام مورد مطالعه، رقم ميهن از نظر عملكرد دانه، شاخص برداشت و محتواي نسبي آب برگ در هر دو شرايط رطوبتي برتر از دو رقم ديگر بود. بيشترين عملكرد دانه و بيولوژيك در شرايط آبياري مطلوب و مصرف توأم سوپر جاذب و كود دامي به‌دست آمد.

In order to investigate the effect of super absorbent polymer and manure fertilizer on water use efficiency of wheat (Triticum aestivum L.) cultivars under different water deficit conditions, an experimental has been carried out in a factorial layout, based on randomized complete block design with three replications at the research field of West-Azerbaijan (Saatlo station) during 2017-2018. The first factor is irrigation in two levels: normal and drought stress conditions, with the second one being super absorbent polymer 200 kg ha-1, manure fertilizer 40 ton ha- 1, their dual application, and the control (i.e., non-application fertilizer). As for the third factor, it deals with wheat cultivars (Mihan, Heidari, and Zarineh). Results indicate that drought stress, compared to normal irrigation, has reduced grain yield, chlorophyll index, harvest index, and relative water content by about 32%, 22%, 24%, and 19%, respectively. Separate applications of super absorbent polymer, manure fertilizer, and dual application of them lead to an increase in grain yield (by 20%, 22%, and 33%), chlorophyll index (by 7%, 8%, and 14%), harvest index (by 8%, 10%, and 15%), relative water content (by 12%, 13%, and 16%), economical water use efficiency (by 20%, 23%, and 35%), and biological water use efficiency (by 14%, 15%, and 24%), in comparison with the control. The highest leaf temperature (33.10 °C) is obtained under drought stress and no application of the fertilizer, while the lowest one (21.99 °C) belongs to favorable irrigation conditions along with dual application of super absorbent polymer and manure fertilizer. The highest economical and biological water use efficiency (1.34 kg m-3 and 4.10 kg m-3, respectively) occur under drought stress conditions as well as dual application of super absorbent polymer, on one hand, and manure fertilizer, on the other. It turns out that Mihan is a superior cultivar for grain yield, harvest index, and relative water content, among all cultivars under two different moisture conditions. The highest grain and biological yields belong to favorable irrigation conditions and dual application of super absorbent polymer and manure fertilizer.