واكنش عملكردهاي دانه، روغن و كارايي زراعي فسفر گياه سويا به مصرف نواري نيتروژن با فسفر تحت تنش رطوبت

Response of Seed and Oil Yields and Phosphorus Agronomic Efficiency of Soybean to Simultaneous Placement of Nitrogen with Phosphorus under Drought Stress

به منظور مطالعه عملكرد، اجزاي عملكرد و كارايي زراعي فسفر در گياه سويا تحت تاثير مصرف نواري نيتروژن با فسفر در شرايط تنش رطوبتي، آزمايشي در سال 1396 در مزرعه پژوهشي دانشكده كشاورزي دانشگاه بوعلي سينا به صورت اسپليت پلات فاكتوريل بر پايه طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار انجام شد. فاكتور اول تنش رطوبتي شامل سه سطح آبياري پس از 60، 90 و 120 ميلي متر تبخير بود كه در كرت هاي اصلي قرار داده شد و در كرت هاي فرعي نيز دو عامل نيتروژن (در دو سطح مصرف نواري و مصرف پخش) و فسفر (در دو سطح مصرف نواري و عدم مصرف) به صورت فاكتوريل قرار گرفتند. نتايج نشان داد با مصرف نواري نيتروژن تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در غلاف به ترتيب 8 و 16/21 درصد افزايش يافت. مصرف نواري نيتروژن با فسفر عملكرد دانه را نسبت به مصرف پخش نيتروژن با فسفر 11/4 درصد افزايش و به 3855/8 كيلوگرم در هكتار رسانيد. مصرف نواري نيتروژن در سطوح آبياري پس از 60، 90 و 120 ميلي متر تبخير، كارايي زراعي فسفر را به ترتيب 14/3، 27/6 و 35/4 درصد افزايش داد. عملكرد روغن نيز در مصرف همزمان نيتروژن با فسفر نسبت به مصرف فسفر بهتنهايي در سطح آبياري پس از 60 ميلي متر تبخير افزايش معنيداري بهميزان 19/7 درصد نشان داد. به طور كلي مصرف نواري نيتروژن و فسفر در تمامي سطوح آبياري عملكرد دانه و روغن را افزايش داد و سبب كاهش اثر منفي تنش رطوبتي بر سويا شد.

In order to study yield, yield components and agronomic efficiency of phosphorus in soybean affected by simultaneous placement of nitrogen with phosphorus, an experiment was carried out under moisture stress conditions, at Agricultural Research Station of Bu Ali Sina University, Hamedan, Iran in 2017 in a factorial split plot based on randomized complete block design with three replications. The first factor of moisture stress which was placed in the main plots included three levels of irrigation after 60, 90 and 120 mm evaporation, and two factors of nitrogen (in two levels of placement and no placement) and phosphorus (in two levels of placement and no-application) were appointed to sub plots. The results showed that with nitrogen placement the number of pods per plant and the number of seeds per pod were increased by 8 and 16.21%, respectively. Nitrogen placement with phosphorus increased grain yield by 11.4% compared to non-placement of nitrogen with phosphorus and yielded 3855 kg/ha. Nitrogen placement at irrigation after 60, 90 and 120 mm evaporation increased phosphorus agronomic efficiency by 14.3, 27.6 and 35.4%, respectively. Oil yield was increased by placing nitrogen with phosphorus at irrigation after 60 mm evaporation, by 19.7%, compared to phosphorus alone treatment. In general, nitrogen placing with phosphorus at all irrigation levels increased grain and oil yields and reduced the negative effect of moisture stress on soybeans.