اثر زوال مصنوعي و انبارداري طبيعي بر نشت كاتيوني و قابليت حيات بذرهاي نخود ايراني (Cicer arietinum) رقم هاشم

Effect of artificial aging and natural storage on cation leakage and viability of Iranian chickpea (Cicer arietinum) seeds cv. Hashem

اين تحقيق به­ منظور بررسي اثر زوال مصنوعي و انبارداري طبيعي بر خصوصيات جوانه زني، نشت الكتروليت ها و همچنين بررسي قدرت و قابليت حيات بذرهاي نخود زراعي تحت اين دو شرايط و مقايسه اين دو نوع زوال مصنوعي و انبارداري طبيعي در دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان در سال 1394 اجرا شد. آزمايش به ­صورت طرح كاملا تصادفي با چهار تكرار اجرا شد. تيمارها شامل 8 سطح (انبارداري طبيعي 2، 4 سال، زوال مصنوعي 1، 2، 3، 4، 5 روز و شاهد) بودند. صفات مورد بررسي در اين مطالعه درصد جوانه زني، درصد گياهچه عادي، سرعت جوانه زني، شاخص قدرت بذر، هدايت الكتريكي، پراكسيداسيون ليپيد و ميزان سديم و پتاسيم بذرها قبل و پس از آبنوشي و همچنين مقدار آن­ها در محلول آبشويي ­شده بودند. نتايج تجزيه واريانس داده ها نشان داد اثر تيمار زوال بر همه خصوصيات جوانه زني و نشت كاتيوني به جز ميزان سديم بذر قبل از آبشويي معني دار بود. نتايج مقايسه ميانگين داده ها نشان داد كاهش درصد و سرعت جوانه زني، شاخص قدرت بذر و درصد گياهچه عادي در شدت هاي زوال مصنوعي 4 و 5 روز بيش­تر از انبارداري طبيعي 2 و 4 سال بود. توليد مالون­ دي آلدئيد، هدايت الكتريكي و نشت سديم و پتاسيم در آب نيز با افزايش شدت زوال مصنوعي تا 5 روز نسبت به انبارداري طبيعي افزايش بيش­تري يافت كه به ­دليل عدم توانايي غشاها در حفظ انسجام خود بود. با افزايش شدت زوال ميزان سديم و پتاسيم باقيمانده در بافت بذري كاهش يافت. همچنين رنگ آميزي بذور با تترازوليوم و نيتروبلوتترازوليوم نشان داد كه افزايش شدت زوال سبب كاهش قابليت حيات بذرها شد و اين كاهش قابليت حيات در تيمارهاي زوال مصنوعي شديد، بيش­تر از تيمارهاي انبارداري طبيعي بود. پراكسيداسيون ليپيد طي زوال منجر به خسارت به غشا و افزايش نشت الكتروليت ها مي شود. در نتيجه قابليت حيات بذرها كاهش يافته و منجر به كاهش درصد و سرعت جوانه زني و كاهش درصد گياهچه عادي توليدي شد. اين نتايج مشخص نمود كه اثر انبارداري طبيعي و زوال مصنوعي بر خصوصيات جوانه زني، نشت كاتيوني و قابليت حيات بذرهاي نخود مشابه بوده و مي توان از آزمون زوال مصنوعي در جهت برنامه هاي نگهداري بذرهاي نخود در انبار استفاده نمود هر چند ممكن است مكانيسم هاي دخيل در اين دو نوع زوال با هم متفاوت باشد.

This study was laid out in order to evaluate the effects of artificial ageing and natural storage on seeds germination traits, cation leakage and viability of chickpea seeds under both artificial ageing and natural storage and comparison of them in Gorgan University of Agricultural Science and Natural Resources at 2014. The experiment was conducted in completely randomized design with four replications. Treatments were 8 ageing levels such as (2 years, 4 years natural storage, 1, 2, 3, 4, 5 days of artificial ageing and control). In the present stude some traits such as germination percentage, normal seedling percentage, germination rate, seed vigor index, electrical conductivity, lipid peroxidation and seed Na and K before and after leaching and their amounts in soluble after leaching were studied. The results of analysis of variance showed that the effect of aging treatment was significant on all traits except seed Na before leaching. The results of the mean comparison showed that the reduction of germination percentage, germination rate, seed vigor index and normal seedling percentage in 4 and 5 artificial ageing days were higher than 2 and 4 natural storage years. MDA production, electrical conductivity, Na and K lekeage in increased by increasing of artificial ageing to 5 days that was more than 2 and 4 natural storage years due to non-ability of membrane to keeping their permeability. The increasing of aging levels result to increases of amount of K and Na in seeds tissues. Seed dying by tetrazolium ans nitro blue tetrazolium showed that increasing of seed aging result to reduction of seed viability that in severe artificial aging was higher than natural storage treatments. During seed aging Lipid peroxidation damaged to cell membrane and electrolyte lekeage was increased. Then, seed viability was decreased and results to decreasing of seed germination percentage and rate and normal seedling production. These results reviled that effect of artificial ageing and natural storage on germination, cation leakage and viability of chickpea seeds was same and can uses for chickpea storing programs, whereas their mechanisms may different.