كليدواژه :
آبياري و عملكرد , كارايي مصرف آب , كمپوست و كود شيميايي , ورمي كمپوست
چكيده فارسي :
بررسي واكنش محصول به عمليات كم آبياري و ارزيابي اثر تنش خشكي بر گياه از مهم ترين موضوعات توليد گياهان زراعي است. كاربرد كودهاي آلي در اين شرايط مي تواند نقش تعيين كننده اي داشته باشد. بدين منظور، آزمايشي به صورت كرت هاي خرد شده و در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي مجتمع آموزش عالي گناباد اجرا شد. عامل اصلي شامل سطوح: آبياري كامل، قطع موقت آبياري در مرحله گل دهي و قطع موقت آبياري در مرحله پر شدن دانه و سطوح عامل فرعي شامل: شاهد، كود شيميايي، كود دامي، كمپوست و ورمي كمپوست بود. بر اساس نتايج به دست آمده، تنش خشكي موجب افت عملكرد دانه و عملكرد بيولوژيكي ارزن شد. در حالي كه بهترين عملكردها از مصرف كود ورمي كمپوست در شرايط آبياري كامل در طول دوره رشد به دست آمد. صفات عملكرد علوفه، ارتفاع گياه، تعداد برگ در ساقه اصلي، تعداد پنجه و وزن هزار دانه اختلاف معني داري در بين تيمارهاي تنش خشكي نشان ندادند. عملكرد علوفه، بيولوژيكي و دانه درنتيجه مصرف ورمي كمپوست بيشترين افزايش را نشان داد. درحالي كه ارتفاع بوته و شاخص برداشت در اثر مصرف كود دامي بيشترين افزايش را داشت. كود شيميايي فقط صفت تعداد پنجه در واحد سطح را نسبت به ساير تيمارها به ميزان بيشتري افزايش داد. گياهاني كه در مرحله پر شدن دانه در معرض تنش خشكي قرار گرفته بودند شاخص برداشت پايين تري را نشان دادند. كارايي مصرف آب گياهاني كه در معرض تنش خشكي در مرحله گل دهي قرار داشتند افزايش و آنهايي كه تحت تنش خشكي در مرحله پر شدن دانه قرار داشتند، كاهش يافت. ورمي كمپوست و كمپوست بيشترين تاثير را بر بهبود اين صفت داشتند. به طور كلي، هرچند بالاترين عملكردها از اعمال آبياري كامل به دست آمد، اما با عمليات كم آبياري در مرحله گل دهي ارزن مي توان كارايي مصرف آب و شاخص برداشت اين گياه را بهبود داد. همچنين نتايج به دست آمده نشان دهنده اثرات مثبت تغذيه آلي نسبت به شيميايي در زراعت ارزن است.
چكيده لاتين :
Investigating the crop response to the deficit irrigation and evaluating the effect of drought stress on plant is one of the
most important issues in crop production. In these circumstances, the use of organic fertilizers can play a mitigative role.
Hence, an experiment was laid out as split plot based on randomized complete blocks design with three replications in
Research Farm of University of Gonabad, Gonabad, east of Iran. The main factor comprised of full irrigation, temporary
interruption of irrigation in the flowering stage, and temporary interruption of irrigation in the seed filling stage, and
subfactor levels included of control, chemical fertilizer, manure, compost, and vermicompost. Drought stress led to
decreases in grain and biological yield of the millet, and the highest yields were achieved by vermicompost application
under full irrigation during the growth period. The forage yield, plant height, leaf number in the main stem, tiller number,
and 1000 grain weight were not significantly affected by the drought stress. The forage, biological and grain yield showed
the highest increase due to applying vermicompost, while the plant height and harvest index showed the highest increase
when exposed to manure. Chemical fertilizer enhanced the tiller number to a greater value as compared to other treatments.
The plants that were exposed to drought stress in the grain filling stage showed notable decreases in the harvest index. The
water use efficiency of the plants exposed to drought stress in the flowering stage was increased, whereas in those exposed
to drought stress in the grain filling stage it was decreased. Vermicompost and compost had the greatest positive influence
on the water use efficiency. In general, even though the highest yields were obtained from full irrigation, with utilizing
deficit irrigation operation in the flowering stage of millet we can improve the water use efficiency and the harvest index of
this crop. In addition, the findings showed the positive effects of organic amendment in comparison with chemical
amendment for millet cultivation.
