اثر تعديل كنندگي پرايمينگ بذر بر تغيير برخي صفات مورفولوژيك، تغييرات يون هاي معدني، عملكرد و اجزاي عملكرد رقم آرمان نخود تحت شوري آب آبياري

Mitigating Effect of Seed Priming on Salt-Associated Alterations in Morphological Traits, Inorganic Ions, Yield and Yield Components of Chickpea (Cultivar Arman

به منظور بررسي اثر پرايمينگ بذر بر تعديل اثرات تنش شوري، آزمايشي گلداني (هواي آزاد) به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملا تصادفي با چهار تكرار در مزرعه تحقيقاتي چاه اناري دانشگاه صنعتي اصفهان روي رقم آرمان نخود (Cicer arietinum) انجام شد. تيمارهاي آزمايشي شامل چهار سطح شوري (صفر، 25، 50 و 75 ميلي مولار نمك كلرور سديم) و چهار سطح پرايمينگ بذر (بدون پرايم، مانيتول پنج درصد، نمك 0/5 درصد كلرور سديم و نمك 0/5 درصد كلرور پتاسيم) بود. نتايج آزمايش نشان داد به موازات افزايش شدت شوري تجمع سديم و پتاسيم و نسبت سديم به پتاسيم افزايش و تجمع كلسيم، روز تا رسيدگي فيزيولوژيك و عملكرد و اجزاي عملكرد (ارتفاع بوته، تعداد نيام بارور، تعداد دانه در نيام، وزن ماده خشك و شاخص برداشت) كاهش يافت. پرايمينگ بذور با كلرور سديم و كلرور پتاسيم در مقايسه با مانيتول و سطح بدون پرايم به واسطه كاهش تجمع يون سديم منجر به افزايش عملكرد و اجزاي عملكرد اين رقم نخود شد. اثر پرايمينگ بذر بر غلظت سديم و كلسيم، تعداد نيام بارور، تعداد دانه در نيام، وزن دانه تك بوته و شاخص برداشت بسته به سطح شوري متفاوت بود. در سطح سوم شوري (50 ميلي مولار نمك) تمام بذرهايي كه پرايم شده بودند برخلاف گياهان بدون پرايم، نيام بارور توليد كردند كه مي تواند ناشي از مقاومت به شوري باشد كه احتمالا پرايمينگ به وجود آورده است. نتايج اين آزمايش نشان داد كه اگرچه برهم خوردن تعادل يوني (به ويژه افزايش سديم) و كاهش عملكرد و اجزاي آن حتي در غلظت 50 ميلي مولار نمك در گونه حساس نخود دور از انتظار نيست، اما پرايمينگ بذور آن با كلرور سديم و كلرور پتاسيم مي تواند در تعديل اثرات شوري موثر باشد.

In order to unravel the potential mitigating effects of seed priming on salt-stressed chickpea (Cicer arietinum), a 4-replicate factorial out-door completely random design pot experiment was conducted on Arman cultivar of chickpea at the research field of the Isfahan University of Technology, Isfahan (Latitude of 32° 38' North, Longitude of 51° 39' East, and an Altitude of 1620 m above sea level), Iran. Irrigation water salinity at four levels (0, 25, 50, and 75 mM NaCl) and seed priming at four levels, including control (non-priming), priming with mannitol (5%), NaCl (0.5%) and KCl (0.5%) were tested. Na+ and K+ concentrations and Na+/K+ were increased, but Ca+2 concentration, days to physiological maturity, seed yield, fertile pods/plant, seeds/pod, above-ground dry mass, and harvest index were decreased with aggravation of salinity. Chickpea seed priming by NaCl and KCl led to increase in yield components and hence seed yield of the salt-stricken plants, compared to non-primed and mannitol-primed plants due, seemingly, to decrease in tissue Na+ concentration. Albeit, priming-associated modifications in Na+ and Ca+2 concentrations, fertile pods/plant, seeds/pod, seed yield, and harvest index varied with the level of salinity. In contrary to the non-primed chickpea, plants receiving priming were able to produce fertile pods, due perhaps to the mitigative effects of the priming on salt-stricken plants. All results, taken together, confirm that the salt-sensitive legume chickpea may be harmed by 50 mM salinity of irrigation water but seed priming by NaCl and KCl may suppress the harmful effects.